Zasady synergizm / antagonizm powinny być uwzględniane nie tylko przy tworzeniu zdrowego jadłospisu (dieta niełączenia, dieta rozdzielna, dieta dr Haya), ale także podczas projektowania suplementów wieloskładnikowych (np. multiwitamin), przy jednoczesnej suplementacji kilkoma pojedynczymi substancjami oraz w trakcie leczenia farmaceutykami w ramach określonego jadłospisu – żywność i leki także zawierają substancje mogące się nawzajem wykluczać lub uzupełniać.

Synergiści & Antagoniści

Przykładowi antagoniści. Nie powinno się jednocześnie przyjmować tych preparatów/substancji w diecie/multisuplemencie:

  • cynk-chrom-żelazo – 3 antagonistów wchłaniających się przy udziale tego samego białka (transferyna), w tym także wszystkie kombinacje np. cynk-chrom, chrom-żelazo
  • cynk-selen – 2 antagonistów znoszących swoje działanie

Przykładowi synergiści. Jednoczesne przyjmowanie tych preparatów/substancji w diecie/multisuplemencie zwiększa ich wchłanialność (efekt współdziałania):

  • wapń+magnez – 2 synergistów na poziomie wchłaniania (jeden potrzebuje drugiego do wchłonięcia w przewodzie pokarmowym), ale jednocześnie antagonistów wypierających się nawzajem na poziomie komórkowym; optymalny stosunek dawkowania 3:1
  • żelazo+mangan
  • wapń+fosfor
  • chrom+wanad

W związku z niezrozumieniem części czytelników mechanizmu jednoczesnego działania synergistycznego i antagonistycznego niektórych par substancji, zaznaczyłem je poniżej poprzez podkreślenie, co bezpośrednio odnosi się do przykładu wapń-magnez » dwa różne poziomy interakcji par substancji: wchłaniania i komórkowy.

Dla jeszcze przystępniejszego zobrazowania tej zależności przytoczę przykład ognia i wody:

  • antagoniści: dużo ognia w kontakcie z wodą spowoduje jej odparowanie, natomiast dużo wody w kontakcie z ogniem ugasi go
  • synergiści: odpowiednia dawka ognia podgrzeje odpowiednią dawkę wody (odda energię na zmianę temperatury cieczy) – tą synergię ludzkość wykorzystuje na co dzień
+ SYNERGIA ►◄ – ANTAGONIZM ◄►
+ potas K ►◄ sód Na, witamina K, mangan Mn, cynk Zn, fosfor P, żelazo Fe
+ witamina C ►◄ selen Se, sód Na, wapń Ca, kobalt Co, mangan Mn (brak Mn w organizmie = tylko ok. 20%-owa wchłanialność wit C), witamina A, E, B6, A, B5, E, B10
+ wapń Ca ►◄ potas K, sód Na, witamina K, fosfor P, miedź Cu, selen Se, magnez Mg – wapń Ca ◄► witamina C, A, B1, B6, B3, E, magnez Mg, fosfor P, sód Na, ołów Pb, potas K, cynk Zn, żelazo Fe, mangan Mn, kadm Cd
+ magnez Mg ►◄ potas K, mangan Mn, wapń Ca, cynk Zn, fosfor P, chrom Cr – magnez Mg ◄► witamina D, E, B1, B10, B12, mangan Mn, wapń Ca, fosfor P, sód Na, ołów Pb
+ sód Na ►◄ potas K, selen Se, kobalt Co, wapń Ca, żelazo Fe, miedź Cu, fosfor P – sód Na ◄► witamina A, B3, B2, potas K, wapń Ca, magnez Mg, cynk Zn
+ miedź Cu ►◄ sód Na, żelazo Fe, kobalt Co, wapń Ca, selen Se – miedź Cu ◄► witamina C, A, B6, B3, B5, molibden Mo, żelazo Fe, rtęć Hg, ołów Pb, cynk Zn, mangan Mn
+ cynk Zn ►◄ potas K, mangan Mn, magnez Mg – cynk Zn ◄► witamina D, E, B1, B10, B12, kobalt Co, chrom Cr, mangan Mn, miedź Cu, żelazo Fe, selen Se, wapń Ca, sód Na
+ żelazo Fe ►◄ chrom Cr, mangan Mn, potas K, sód Na, miedź Cu, fosfor P, selen Se – żelazo Fe ◄► witamina D, E, B12, chrom Cr, kobalt Co, kadm Cd, rtęć Hg, wapń Ca, fosfor P, ołów Pb, cynk Zn, mangan Mn, miedź Cu
+ chrom Cr ►◄ potas K, magnez Mg, cynk Zn, wanad V – chrom Cr ◄► witamina D, B12, B10, mangan Mn, żelazo Fe, ołów Pb, wapń Ca, wanad V, kobalt Co, cynk Zn
+ mangan Mn ►◄ potas K, fosfor P, cynk Zn, magnez Mg, żelazo Fe – mangan Mn ◄► witamina E, B12, żelazo Fe, chrom Cr, wapń Ca, fosfor P, ołów Pb, kadm Cd
+ selen Se ►◄ sód Na, potas K, wapń Ca, mangan Mn, żelazo Fe, miedź Cu, witamina E – selen Se ◄► witamina A, B2, cynk Zn, rtęć Hg
+ witamina A ►◄ potas K, witamina K, fosfor P, mangan Mn, selen Se, cynk Zn, witamina C, B2, E, B3, B1, B6 – witamina A ◄► witamina D, E, B1, K, B12, kobalt Co, mangan Mn, miedź Cu, żelazo Fe, selen Se, wapń Ca, sód Na
+ witamina B1 ►◄ potas K, fosfor P, kobalt Co, miedź Cu, żelazo Fe, magnez Mg, mangan Mn, selen Se, sód Na, cynk Zn, witamina C, E, B6, B12, B3, B5, A, B10, B2 – witamina B1 ◄► witamina B6, B2, B12, potas K, cynk Zn
+ witamina B2 ►◄ potas K, fosfor P, chrom Cr, żelazo Fe, magnez Mg, cynk Zn, witamina A, B3, B10 – witamina B2 ◄► witamina B1, wapń Ca, sód Na, selen Se
+ witamina B3 ►◄ potas K, żelazo Fe, chrom Cr, witamina K, fosfor P, cynk Zn, selen Se, sód Na, witamina E, A, B1, B2, B6, A, B5, E, B10 – witamina B3 ◄► wapń Ca, miedź Cu, sód Na
+ witamina B5 ►◄ fosfor P, potas K, chrom Cr, sód Na, cynk Zn, witamina A, E, C, B1, B3, B6, B10 – witamina B5 ◄► miedź Cu
+ witamina B6 ►◄ fosfor P, potas K, chrom Cr, żelazo Fe, magnez Mg, mangan Mn, selen Se, sód Na, cynk Zn, witamina A, E, B1, B3, B5, B12, B10 – witamina B6 ◄► witamina B1, miedź Cu, wapń Ca, żelazo Fe
+ witamina B12 ►◄ wapń Ca, sód Na, kobalt Co, miedź Cu, żelazo Fe, witamina D, B1, B3, B6, E, B5, E, C, B10 – witamina B12 ◄► witamina C, B1, cynk Zn, potas K, magnez Mg
+ witamina D ►◄ selen Se, sód Na, wapń Ca, kobalt Co, magnez Mg, witamina E, B12 – witamina D ◄► witamina A, fosfor P, cynk Zn, potas K, magnez Mg
+ witamina E ►◄ fosfor P, potas K, wapń Ca, żelazo Fe, magnez Mg, selen Se, sód Na, cynk Zn, witamina A, D, B6, C, B12, B1, B5, B3, B10 – witamina E ◄► witamina A, żelazo Fe, mangan Mn, wapń Ca, cynk Zn, magnez Mg
– glin Al ◄► żelazo Fe
– kadm Cd ◄► cynk Zn, mangan Mn, miedź Cu
– rtęć Hg ◄► selen Se, cynk Zn, miedź Cu, żelazo Fe
– nikiel Ni ◄► cynk Zn
– fosfor P ◄► witamina D, wapń Ca, żelazo Fe, cynk Zn, miedź Cu, mangan Mn, magnez Mg
– ołów Pb ◄► magnez Mg, cynk Zn, mangan Mn, miedź Cu, żelazo Fe, wapń Ca
– witamina B10 ◄► potas K, cynk Zn, magnez Mg
– witamina K ◄► witamina D, B1, B12, B10, wapń Ca, miedź Cu, sód Na

Leki i substancje utrudniające przyswajalność, niszczące lub wypłukujące określone składniki odżywcze i leki

  • antybiotyki ◄► żelazo Fe, wapń Ca, magnez Mg, kwas foliowy, witaminy A, B3, B6, B12, K + niszczą florę bakteryjną przewodu pokarmowego
  • aspiryna ◄► witamina C, K i z grupy B
  • paracetamol zwiększa zapotrzebowanie na antyoksydanty (przeciwutleniacze)
  • leki moczopędne ◄► magnez Mg, cynk Zn, potas K i witaminy z grupy B
  • doksycyklina, hinolonany, tetracykliny ◄► cynk Zn, wapń Ca, żelazo Fe, magnez Mg, kwas foliowy i witaminy B2, B3, K
  • leki przeczyszczające ◄► witamina A, D, E i K
  • kortyzon ◄► cynk Zn, wapń Ca, witamina B6, C, D i K
  • leki nasenne ◄► wapń Ca, witamina A, B9, C i D
  • diuretyki (potas), omeprazol ◄► witamina B12
  • środki antykoncepcyjne, zamienniki estrogenu, kortykosteroidy, metotreksat, fenytoina ◄► cynk Zn, witaminy z grupy B, w tym kwas foliowy
  • alkohol ◄► potas K, wapń Ca, magnez Mg, żelazo Fe, witamina A, B1, B2, B3, B6 i B9
  • kofeina ◄► żelazo Fe, potas K, cynk Zn, wapń Ca, witamina B1, B6, PP i K
  • nikotyna ◄► selen Se, witaminy A, C i E
  • błonnik ◄► paracetamol

Interakcjami leków zajmuje się dziedzina medycyny o nazwie jatrologia. Żywność może znacząco wpływać na wchłanianie, metabolizm i wydalanie leków. Jednak stopień nasilenia niekorzystnych interakcji jest uzależniony od indywidualnej reakcji organizmu.

Główne zasady bezpieczeństwa. Dieta vs leki i suplementy

Podstawowa reguła czasowa dla większości leków » zażycie minimum 1 godzinę przed posiłkiem lub minimum 2 godziny po posiłku!

  • leki należy popijać zwykłą, przegotowaną wodą – mineralna może zawierać mikroelementy reagujące ze składnikami leków
  • nigdy nie popijać leków sokiem grejpfrutowym, który zaburza metabolizm wielu leków m.in. benzodwuazepin wykorzystywanych np. w leczeniu bezsenności – smakosze muszą zachować 4-godzinny odstęp między wypicie soku/zjedzeniem owocu a przyjęciem leku
  • przed, w trakcie i po przyjęciu preparatu żelaza nie pić kawy lub herbaty, ponieważ żelazo wiąże się z niektórymi garbnikami np. herbacianą taniną
  • antybiotyki tetracyklinowe nie powinny być łączone z mlekiem i żywnością zawierającą jony wapnia, magnezu i żelaza, gdyż obniża się ich aktywność poprzez tworzenie związków chelatowych – tylko niektóre preparaty zawierające wapń powinny być zażywane z dietą mleczną lub popijane mlekiem
  • przed, w trakcie i po spożyciu mięsa grilowanego lub smażonego nie powinno stosować się leków na astmę oskrzelową np. teofiliny – związki powstające podczas obróbki mięsa przyspieszają metabolizm leku, spada jego stężenie we krwi i mogą wystąpić duszności
  • niektóre leki antydepresyjne reagują z serami, szczególnie dojrzewającymi – leki hamują rozkład amin katecholowych i ich łączne spożycie z pokarmem bogatym w tyraminę (sery, grzyby, niektóre wina i dojrzałe banany) może wywołać wiele niekorzystnych objawów np. gwałtowny wzrost ciśnienia krwi z uczuciem kołatania serca, skrajne przypadki to przełom nadciśnieniowy i śmierć
  • duże ilości zielonych warzyw z witaminą K (brokuły, sałata, szpinak) osłabiają działanie leków przeciwzakrzepowych
  • duże ilości błonnika powodują absorpcję leków zmniejszając ich poziom we krwi, co dotyczy leków na niewydolność krążeniową, zaburzenia rytmu serca i antydepresyjnych

Jakich produktów żywieniowych nie łączyć?

  • świeże ogórki (i inne dyniowate m.in. cukinia i kabaczek) bez towarzystwa obfitującego w witaminę C (natka pietruszki, papryka, pomidory), ponieważ zawierają askorbinazę, enzym niszczący wspomnianą witaminę; do sałatki lepiej dodać pikle lub ogórki kiszone, świeże są bezpieczne w mizerii lub na kanapce z wędliną
  • źródła jodu (m.in. ryby i produkty nadmorskie) bez towarzystwa warzyw krzyżowych jak kapusta, brukselka, kalafior i brokuły, które zawierają goitrogeny ograniczające wchłanianie jodu
  • kwas szczawiowy (botwina, szczaw, szpinak, kawa i buraki) wiąże wapń i magnez, co utrudnia ich przyswajalność z przewodu pokarmowego, co dotyczy także wspomnianego kwasu; z drugiej strony nadmiar kwasu szczawiowego w diecie prowadzi do artretyzmu i kamieni nerkowych, dlatego botwinka/zupa szczawiowa ze śmietaną to zmniejszone wchłanianie wapnia ze śmietany, ale również kwasu szczawiowego z warzyw; ta sama zależność dotyczy np. mleka i kawy, które ogranicza przyswajalność kwasu kosztem wapnia
  • wino tylko do obiadu, nie do deseru, gdyż alkohol podnosi stężenie insuliny we krwi i zawarty w deserze cukier zamienia się w tłuszcz
  • ziemniaki bez masła, ponieważ generują produkcję sporej dawki insuliny (wysoki indeks glikemiczny), której jedną z funkcji jest włączanie kwasów tłuszczowych do tkanki tłuszczowej i hamowanie lipolizy (rozkład tłuszczy), dlatego ziemniaki z masłem to natychmiastowe magazynowanie tłuszczu
  • dla wielbicieli śmieci: hamburgery z frytkami, czyli połączenie przesmażonego, tłustego i konserwowanego mięsa z cukrem z frytek prowadzi do powstania cytokin sprzyjających zapaleniom
  • kawa/herbata nie do posiłków, korzystniej między nimi, gdyż zawierają taniny ograniczające wchłanialność wapnia, żelaza i witaminy B1
  • komplety wzajemnie się napędzające to popcorn+cola oraz chipsy+piwo – posiadanie tylko jednego składnika z pary powoduje, że zostaje spożyta przez ekranem tylko połowa porcji bomby kalorycznej (u piwoszów wyjątkiem może być piwo)

Dieta niełączenia…

…m.in. poprawia przemianę materii oraz samopoczucie, wspiera oczyszczanie organizmu z toksyn i łagodzi dolegliwości typu wzdęcia, zgaga, zaparcia i biegunki. Jest bogata w witaminy i minerały. Jej autorem jest dr William Howard Hay, chirurg znany w latach 20. XX wieku, który stworzył owy jadłospis dla własnych potrzeb – przez wiele lat cierpiał na przewlekłe schorzenie nerek (zapalenie kłębuszków nerkowych). Opracowane założenia dietetyczne umożliwiły mu zwalczenie choroby i poprawę ogólnego stanu zdrowia.

Dieta opiera się na fakcie innego czasu trawienia i przebywania w żołądku białka oraz węglowodanów np. mięso trawi się w czasie 4 godzin, a skrobia (pieczywo, makaron, ziemniaki) potrzebuje tylko 2 godzin.

Trawienie poszczególnych składników pokarmowych jest zależne od współczynnika pH – białka potrzebują kwaśnych soków trawiennych, a węglowodany zasadowych (alkalicznych), które wydzielane jednocześnie nawzajem się neutralizują. Dlatego mieszanie białek i węglowodanów nawet dwukrotnie wydłuża czas ich trawienia (wolny metabolizm), co zmniejsza wydajność układu pokarmowego, zwiększa się masa ciała oraz nagromadzenie szkodliwych produktów przemiany materii, co finalnie wywołuje choroby » nadmierne obciążenie m.in. trzustki i wątroby.

Dieta niełączenia dr Haya właściwie jest czymś więcej niż typowym planem żywieniowym – to optymalny sposób żywienia na całe życie. Przy czym wydaje się nienaturalna w kontekście tradycyjnej kuchni polskiej z ziemniakami i schabowym na obiad 😉 To nie wszystko – w pewnych przypadkach należy łączyć białka z węglowodanami, które generują produkcję insuliny umożliwiającej komórce wykorzystanie cukru krążącego we krwi, ale także zwiększającej transport białek do komórki i pobudzającej ich syntezę.

Główne zasady i założenia diety niełączenia

Podział produktów spożywczych na 3 grupy, w zależności od czasu trawienia i mechanizmu wchłanialności…

I. Grupa białkowa

  • wszystkie mięsa i wędliny (drób, wieprzowina, wołowina, cielęcina, baranina, jagnięcina, dziczyzna)
  • ryby i owoce morza
  • nabiał (ser, mleko, jogurt, kefir, maślanka, jaja)
  • warzywa strączkowe, rośliny wysokobiałkowe (soja, tofu)

II. Grupa neutralna

  • warzywa, soki warzywne (pomidor, kapusta, ogórek, marchew, pietruszka, cebula, fasolka szparagowa, kalafior, brokuły, brukselka, seler, por, szpinak, szparagi, bakłażan, sałata)
  • owoce cytrusowe
  • tłuszcze i oleje (masło, margaryna, oliwa z oliwek, inne oleje roślinne)
  • orzechy, ziarna, nasiona (orzechy włoskie, laskowe, ziemne i inne, ziarna sezamu, słonecznika, dyni i inne)
  • miód, zioła
  • herbata, kawa
  • śmietana słodka i kwaśna
  • woda

III. Grupa węglowodanowa

  • produkty skrobiowe, mączne (ziemniaki, pieczywo, kukurydza, płatki śniadaniowe, fasola, groch, kasza, ryż, makaron, drożdżówki, ciastka, ciasta, herbatniki, sosy)
  • owoce słodkie (banan, mango, daktyle, figi, truskawka, jagoda, malina, jabłko, gruszka, arbuz, melon, ananas, kiwi, śliwka, nektarynka, brzoskwinia, suszone owoce)
  • produkty słodzące i słodycze (cukier, syropy, czekolada, cukierki, batoniki)

Podstawowa zasada to bezwarunkowe unikanie białek i węglowodanów w jednym daniu, przy czym oba te typy produktów mogą być swobodnie łączone z produktami neutralnymi

dopuszczone łączenie w jednym daniu:
1+2 (białkowe+neutralne)
2+3 (neutralne+węglowodanowe)
zakazane łączenie w jednym daniu:
1-3 (białkowe-węglowodanowe)
  • możliwie maksymalne ograniczenie węglowodanów (3), z dziennego menu trzeba wykluczyć nadmiar alkoholu, mocną kawę, herbatę, napoje gazowane i nadmiar cukru
  • czerwone mięso lepsze gotowane niż smażone i tylko sporadycznie
  • oddzielne spożywanie owoców, minimum 1 godzinę po lub przed posiłkiem (ewentualnie w połączeniu z chudym mlekiem, jogurtem naturalnym, kefirem lub maślanką)
  • 3 duże posiłki dziennie + przekąski między nimi najlepiej w formie owoców
  • 2 litry płynów dziennie najlepiej w postaci wody mineralnej, herbat ziołowych i świeżego soku z warzyw przed każdym posiłkiem
  • jednodniowe posty oczyszczające organizm z toksyn: tylko owoce, warzywa i soki
  • najlepsze na kolację są węglowodany (3); wielu dietetyków zaleca, aby węglowodany spożywać wieczorem, gdyż są lekkostrawne i ułatwiają zasypianie – wysoki poziom cukru we krwi otępia i wywołuje senność
  • najlepsze na śniadanie i obiad są produkty białkowe (1), ponieważ są długo trawione stopniowo dostarczając energii podczas dnia; węglowodanowe śniadanie i obiad można stosować na zmianę co drugi dzień
  • aby uzyskać szybki efekt odchudzający należy ograniczyć dzienną dawkę kalorii do 1000, co dla osób prowadzących aktywnych tryb życia może być trudne; wyższe dzienne limity kaloryczne ograniczą tempo utraty wagi

Przykładowy jadłospis wg dr Haya (posiłki od wyboru)

Śniadanie

Węglowodanowe
sok ze świeżych warzyw, kanapka z pieczywa pełnoziarnistego z masłem roślinnym i pomidorem, banan
sałatka owocowa i tost z dżemem niskosłodzonym

Białkowe
chudy serek wiejski z rzodkiewką i pomidorem
jajecznica z szynką

Obiad

Węglowodanowy
kasza gryczana lub brązowy ryż z warzywami (np. brokuły, kalafior)
spaghetti neapolitańskie

Białkowy
pierś z kurczaka pieczona w folii z gotowanymi na parze warzywami (bakłażan, brokuły)
pieczona ryba z gotowanymi brokułami

Kolacja

surówka z warzyw z sosem winegret
gotowana fasolka szparagowa polana masłem
sałatka ze świeżych owoców (kiwi, ananas, arbuz, winogrona, banan)

Przekąski

głównie owoce i soki owocowe: jabłka, pomarańcze, mandarynki, banany, ananasy, winogrona, śliwki, gruszki itd.

Uwaga Ważne! Powyższy artykuł jest niekompletny i dlatego stale aktualizowany. Osoby znające wiarygodne źródła brakujących informacji są proszone o kontakt lub konstruktywny komentarz poniżej ↓

Sprawdź proponowane artykuły

  1. Albo ja pijany, albo pijany był autor kiedy to pisał. Proszę mi wytłumaczyć, dlaczego w antagonizmie i synergizmie niektórych zawartych powyżej witamin istnieją sprzeczności ? Jednym razem piszecie, że jakaś witamina ma działanie synergiczne z jakąś inna witaminą, a linijkę niżej temu przeczycie. Podam jeden z takich przykładów.

    + witamina A ►◄ potas K, witamina K, fosfor P, mangan Mn, selen Se, cynk Zn, witamina C, B2, E, B3, B1, B6

    – witamina A ◄► witamina D, E, B1, K, B12, kobalt Co, mangan Mn, miedź Cu, żelazo Fe, selen Se, wapń Ca, sód Na

    1. • wapń+magnez – 2 synergistów na poziomie wchłaniania (jeden potrzebuje drugiego do wchłonięcia w przewodzie pokarmowym), ale jednocześnie antagonistów wypierających się nawzajem na poziomie komórkowym; optymalny stosunek dawkowania 3:1

      najlepiej czytać cały artykuł, szczególnie pierwsze akapity… ale trzeźwy 😉

      1. Ale to nadal nie jest wyjaśnieniem dla spostrzeżenia Miszela. Wit. A raz jest antagonista a raz w synergii z selenem…podobnie z wit. B1…. z manganem…z witaminą E

        1. jest wyjaśnieniem, ale nie wszyscy muszą to rozumieć – różne substancje (różne dawki) zachowują się różnie na różnych poziomach…

    2. + witamina B12 ►◄ wapń Ca, sód Na, kobalt Co, miedź Cu, żelazo Fe, witamina D, B1, B3, B6, E, B5, E, C, B10
      – witamina B12 ◄► witamina C, B1, cynk Zn, potas K, magnez Mg

      + witamina D ►◄ selen Se, sód Na, wapń Ca, kobalt Co, magnez Mg, witamina E, B12
      – witamina D ◄► witamina A, fosfor P, cynk Zn, potas K, magnez Mg

      Przyjmuję lecznicze dawki wit. D3 i B12, jedną z nich muszę łykać z wieczorną dawką magnezu.Z tekstu nie wynika która jest na plusie a która na minusie, czyli informacyjna wartość zaleceń jest żadna 😛

      1. B12 i magnez to antagoniści
        D3 i magnez to jednocześnie antagoniści lub synergiści – zależność wyjaśniona wyżej

  2. Witam serdecznie….Jestem po tyroidoktomii czyli usunięciu całkowitym tarczycy….ChCiałbym zastosować dietkę z roztworem Delbeta .Jak to się ma do mojej sytuacji oraz antagonizmu wapnia i magnezu w tym przuypadku.W jakim odstepie powinienem zażywać roztwór magnezu oraz suplementy wapnia?

  3. Autor zaprezentował sporo potrzebnej wiedzy. Żeby była z niej korzyść dla czytelników, logikę sformułowań, gramatykę i przejrzystość językową chyba trzeba nieco poprawić, bo niektóre sformułowania mogą przeciętnemu polskiemu odbiorcy utrudniać zrozumienie treści.
    Np. jest tak: “Jakich produktów żywieniowych nie łączyć?
    – świeże ogórki (i inne dyniowate m.in. cukinia i kabaczek) bez towarzystwa obfitującego w witaminę C (natka pietruszki, papryka, pomidory), ponieważ…”
    Jaśniej byłoby napisać np. tak: “Jakich produktów żywieniowych nie łączyć? – świeżych ogórków (i inne dyniowate m.in. cukinia i kabaczek) z produktami bogatymi w witaminę C (natka pietruszki, papryka, pomidory), ponieważ…”

  4. Najpierw piszecie:
    “– źródła jodu (m.in. ryby i produkty nadmorskie) bez towarzystwa warzyw krzyżowych jak kapusta, brukselka, kalafior i brokuły, które zawierają goitrogeny ograniczające wchłanianie jodu”
    a potem przykład obiadu białkowego:
    “pieczona ryba z gotowanymi brokułami”.
    No to w końcu ryby jadać z warzywami krzyżowymi czy nie?

    1. Dzięki za wyłapanie nieścisłości! Jednak to jest tylko przykład. Jeśli nie istnieje niedobór jodu to przykładowy obiad krzywdy nie zrobi. Jeśli niedobór istnieje, źródeł jodu lepiej nie łączyć z warzywami krzyżowymi dla lepszego efektu. Poza tym ryba z warzywami jest przepyszna 😉 Wiele zależy od indywidualnego przypadku…

  5. Artykuł bardzo potrzebny ale mimo jego opracowania wiele rzeczy jest w nim dalej nie wyjaśnionych i w pewnych punktach informacyjna wartość zaleceń nic nie zmienia.
    W wielu miejscach jest napisane ze te same witaminy lub minerały są w pewnych przypadkach jednocześnie antagonistami lub synergistami. Ale skąd do cholery czytelnik ma to wiedzieć ?:)
    Dalej napisałś w odpowiedzi na podobne spostrzeżenie innego czytelnika:
    “jest wyjaśnieniem, ale nie wszyscy muszą to rozumieć – różne substancje (różne dawki) zachowują się różnie na różnych poziomach…”
    hehe no tu to już poleciałeś nie ma co 🙂 Skoro ktoś nie jest fachowcem w danej dziedzinie i w artykule nie ma informacji na ten temat zęby rozróżniać na których to tajemniczych poziomach są synergistami lub antagonistami to czemu się dziwisz ze tego ktoś nie wie.
    Np mam odzienie wit b1 i b12 i nie wiem czy mogę je brać razem czy nie. Bo są antagonistami i synergistami jednocześnie.

    Super z Twojej strony by było jakbyś uzupełnił te brakujące info.
    Ale i tak artykuł bardzo cenny. Dzięki za opracowanie i możliwość skorzystania. 🙂

    1. informacja, że istnieje różnica na różnych poziomach jest przytoczona na przykładzie wapnia i magnezu :” wapń+magnez – 2 synergistów na poziomie wchłaniania (jeden potrzebuje drugiego do wchłonięcia w przewodzie pokarmowym), ale jednocześnie antagonistów wypierających się nawzajem na poziomie komórkowym; optymalny stosunek dawkowania 3:1″ i specjalnie podkreślone…

      nie dziwie się, że ktoś nie wie, tylko mam wrażenie, że niektórzy nie rozumieją tego prostego przykładu, który może dotyczyć w mniejszym lub większym stopniu innych substancji

      oczywiście artykuł uzupełnię w miarę możliwości czasowych – chyba, że już masz zgromadzone potwierdzone informacje to z chęcią z nich skorzystam

  6. Po za tym czy mamy rozumieć ze jeśli dane związki są synergistami i jednocześnie antagonistami to oznacza ze potrzebuje się do wchłaniania – ale na poziomie komórkowym się wypierają ?
    Czy we wszystkich przypadkach należy to tak postrzegać ?

    1. trzeba to rozumieć tak – w zależności od dawki i wybranego poziomu (trawienie, komórka) wybrane pary substancji mogą się zachowywać skrajnie różnie (antagonista lub synergetyk)

      czy we wszystkich? nie wiem, ale można się tego spodziewać

  7. I Grupa białkowa – “warzywa strączkowe”
    II Grupa neutralna – ‘fasolka szparagowa”
    III Grupa węglowodanowa – “fasola, groch”
    To co należy do warzyw strączkowych, bo nie zostały wymienione?
    Zaczynam się gubić.

    1. wszystkie warzywa strączkowe należą do grupy białkowej, ale wśród nich są 3 wyjątki klasyfikowane w grupie neutralnej i węglowodanowej ze względu na inny bilans składników odżywczych – mniej białka i więcej węgli

  8. Widzę w tabeli nieścicsłości.Wśród antygonistów Wit D nie wymienia Pan witaminy K, a już wśród antygonistow wit K wymiania Pan wit D. Cos tu nie gra.

  9. Bardzo obszerne opracowanie. Czy może podać Pan na podstawie jakiego źródła lub źródeł zostały opracowane opisane mechanizmy?
    Zwłaszcza interesuje mnie antagonizm na lini selen-cynk. Przyznam, że szukałam wyjaśnienia, a Pan ma to szeroko opisane, więc chętnie skorzystam z Pana źródła tej informacji.

    Pozdrawiam

  10. Artykuł pisałem bardzo dawno temu, jeszcze nieświadomy konieczności dodawania źródeł. Pamiętam, że czerpałem informacje z sieci, możliwe także, że ze źródeł anglojęzycznych oraz jakiejś jednej książki, ale tytułu sobie nie przypomnę. A chciałbym bardzo, gdyż to opracowanie wzbudza sporo dodatkowych pytań, co widać w komentarzach 😉 Sory, że nie pomogłem

Komentarz, opinia, odpowiedź, pytanie?.. są tu mile widziane, dlatego śmiało pisz ↓

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.