Zanieczyszczenie powietrza coraz bardziej rzutuje na zdrowie i życie mieszkańców Polski. Sprawia, że dotykają nas zaburzenia funkcjonowania układu oddechowego w postaci alergii, astmy, zapalenia krtani, oskrzeli i płuc, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) czy nawet raka płuc. Natomiast układ krwionośny na smog odpowiada miażdżycą, chorobą wieńcową, zawałami i udarami mózgu, z kolei skóra dermatozami i objawami alergicznymi a dzieci zaburzonym ogólnym rozwojem psychofizycznym już w łonie matki. Do tego dochodzi bezpłodność, obumarcie płodu i przedwczesny poród. Układ nerwowy reaguje przyspieszonym starzeniem się, zmianami anatomicznymi mózgu, problemami z pamięcią i koncentracją, niepokojem i potencjalnie zabójczą depresją. Zanieczyszczenie powietrza sprzyja zaburzeniom gospodarki hormonalnej a także takim objawom jak ból głowy i bezsenność. Czy wiemy co tak naprawdę nas truje i zabija? Jak sobie radzić z morderczym zanieczyszczeniem powietrza? Przyjrzyjmy się bliżej zjawisku smogu.

Co to jest smog?

Etymologia słowa smog wskazuje na połączenie dwóch słów: smoke (z ang. dym) oraz fog (z ang. mgła). Można dosłownie interpretować je, jako mglisty dym czy dymna mgła. Tak też wygląda owo zjawisko – mgła miesza się z dymem z fabryk, gospodarstw domowych, a także ze spalinami samochodowymi tworząc zabójczą mieszaninę.

Smog to nienaturalne zjawisko atmosferyczne będące sumą współistnienia zanieczyszczonego powietrza, zamglenia i warunków bezwietrznych. Za dominującą przyczynę smogu uznaje się spalanie węgla i produktów ropopochodnych.

Wyróżniamy dwa rodzaje smogu: londyński i typu Los Angeles. Ten pierwszy bywa nazywany również siarkowym. Tworzy się podczas zimnych dni, kiedy w piecach węglowych pali się słabej jakości węglem lub czyni się to w sposób nieodpowiedni, przy znacznie ograniczonej ilości tlenu. Związki, które wchodzą w jego skład to tlenki siarki, tlenki węgla, sadza i węglowodory aromatyczne. Z kolei zamienna nazwa na smog typu Los Angeles to smog fotochemiczny. Określa się go tak z powodu reakcji fotochemicznych, którym ulegają tlenki azotu i siarki tworząc m. in. aldehyd i ozon. Reakcje te zachodzą w odpowiednio wysokiej temperaturze, nasłonecznieniu i przy konkretnych wartościach ciśnienia, dlatego ten rodzaj smogu obserwujemy głównie w klimacie subtropikalnym, w dużych miastach, gdzie możliwa jest kumulacja spalin.

Mordercza historia smogu…

… rozpoczęła się już w XIII wieku, gdy ludzkość spalanie drewna zamieniła na wydajniejszy węgiel. Pierwsze doniesienia o smogu pochodzą ze średniowiecznej Anglii, która jako pionier zaczęła przeciwdziałać zanieczyszczeniu powietrza wprowadzając np. nierespektowany zakaz spalania wilgotnego węgla morskiego czy wskazując konieczność przeniesienia warsztatów przemysłowych na obrzeża miast.

Rok 1933 to czas zauważenia problemu przez amerykańską opinię publiczną, dzięki publikacji książki Stop That Smoke autorstwa Henryego Obermeyera, który wskazywał na negatywne skutki smogu dla ludzi i płodów rolnych. Natomiast w lipcu 1943 roku smog tak zmylił mieszkańców Los Angeles, że uznali go za japoński atak bronią chemiczną(!)

W 1952 roku doszło do najbardziej znanej katastrofy smogowej w historii. Według ostatecznego raportu tzw. Wielki Smog Londyński zabił 6.000 mieszkańców (współczesne analizy donoszą nawet o 12.000 ofiar!) i wywołał choroby u około 25.000 londyńczyków. Był tak intensywny, że ograniczał widzenie nawet wewnątrz budynków. Momentami widoczność była ekstremalnie ograniczona do 1 metra, dlatego wstrzymano ruch uliczny i odwoływano wydarzenia publiczne – z miejsc siedzących w kinach nie było widać wyświetlanego filmu! Podobna masakra gazowa miała miejsce w Nowym Jorku w listopadzie 1966 roku – przez tydzień smog zabijał około 30 osób dziennie.

Lata 60. i 70. XX wieku to okres powszechnego dostrzeżenia zagrożenia i rozpoczęcia wdrażania rozwiązań systemowych w formie regulacji dotyczących opału i pojazdów spalinowych, jednak jak obecnie widać i czuć – owe zabiegi okazały się niewystarczające.

Aktualnie najbardziej zagrożone smogiem duże miasta na świecie to:

• stolica Indii Delhi to miejsce zgonu z powodu zanieczyszczonego powietrza nawet dla ponad 10.500 ludzi rocznie
• stolica Chin Pekin oraz Szanghaj
• stolica Anglii Londyn – od rzezi z 1952 roku sytuacja powoli się poprawia
• stolica Meksyku Mexico City
• stolica Iranu Teheran
• Nowy Jork i Los Angeles
• stolica Mongolii Ułan Bator

Szkodliwość głównych składników smogu

Substancje wchodzące w skład smogu samodzielnie wywołują różne zaburzenia, dlatego można spodziewać się ich szkodliwego, synergicznego współdziałania o jeszcze większym potencjale destrukcji organicznej.

Tlenek węgla (CO) tzw. czad

• ogranicza absorpcję tlenu we krwi i uniemożliwia jego normalny transport krążeniowy, ponieważ łączy się z hemoglobiną
• powoduje dolegliwości związane z układem krwionośnym i nerwowym
• determinuje kłopoty z zasypianiem i bóle głowy
• w skrajnych wypadkach (duże stężenie w powietrzu) może spowodować śmierć – znane i coroczne przypadki uwalniania cichego zabójcy jakim jest bezwonny czad, z wadliwych kominków, pieców, kotłów, kuchenek gazowych i węglowych, w których przebiega proces niepełnego spalania przy niedoborze tlenu (ograniczona wentylacja)

Dwutlenek azotu (NO₂)

Jako brunatny gaz odpowiada za barwę smogu

• zmniejsza odporności organizmu
• podrażnia drogi oddechowe i oczy
• powoduje ostrą chorobę oddechową u dzieci

Ozon (O₃)

• nasila objawy rozedmy płuc i zapalenia oskrzeli
• działa drażniąco na układ oddechowy
• zmniejsza odporność układu oddechowego na infekcje

Dwutlenek siarki (SO₂)

• zmniejsza zdolność krwi do przenoszenia tlenu
• działa drażniąco na układ oddechowy
• powoduje skurcz oskrzeli i uszkodzenie płuc
• u astmatyków duże stężenie tego związku powoduje poważne zaburzenia czynności płuc, często wymagające hospitalizacji

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA)

Najgroźniejsza substancja: benzo(a)piren  – dopuszczalne uważane za bezpieczne dla ludzi stężenie to 1 ng/m³ w skali roku

• silnie kancerogenny i mutagenny
• uszkadza nadnercza, wątrobę, układ odpornościowy i krwionośny
• upośledza płodność

Lotne zanieczyszczenia organiczne

Najgroźniejsza substancja: benzen

• wywołuje nerwowość
• upośledza odporność
• spłyca oddech
• podrażnia skórę

Metale ciężkie jak ołów (Pb), kadm (Cd) oraz rtęć (Hg)

• wywołują porażenie mięśni
• nasilają krwiomocz i białkomocz (uszkodzenie nerek)
• potęgują zaburzenia funkcjonowania mózgu
• rtęć powoduje osłabienie pamięci, zaburza zdolność mowy oraz wzroku
• kadm uszkadza nerki, kości i płuca
• pogłębiają zaburzenia płodności

Najniebezpieczniejsze są jednak pyły zawieszone, na których wyżej wymienione substancje są w stanie dostać się do naszych dróg oddechowych i krwiobiegu.

PM₁₀ oznacza, że są to drobiny o średnicy do 10 μm (mikrometr), a PM_2,5 do 2,5 μm. Czym one nam grożą?

PM₁₀

• choroby układu oddechowego: świszczący oddech, ataki kaszlu i astmy, przewlekła obturacyjna choroba płuc, ostre zapalenie oskrzeli
• pośrednio zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu

PM_2,5

• zapalenie naczyń krwionośnych
• miażdżyca
• nowotwory

Z pyłem PM₁₀ nasze drogi oddechowe są w stanie sobie poradzić, poprzez wyłapywanie jego cząsteczek przez nabłonek rzęskowy, którym są wyścielone. Prowadzi to do nasilonego kaszlu, alergii i podrażnień, jednak nie dopuszcza by zanieczyszczenia dostały się do krwiobiegu.

Natomiast pył PM_2,5 ze względu na swoje maleńkie rozmiary może swobodnie przeniknąć do krwiobiegu i wraz z krwią dostać się do każdego miejsca w naszym ciele powodując szereg wymienionych wcześniej powikłań.

Rozmiar pyłów PM_2,5 i PM₁₀ w porównaniu do ludzkiego włosa

Przy drobnym pyle PM_2,5 każdy wzrost jego gęstości o 5 mikrogramów na 1 metr sześcienny oznacza wzrost ryzyka śmierci z przyczyn naturalnych o 7%!

Szacowana liczba przedwczesnych zgonów ogółem w wyniku narażenia na pył PM_2,5 na tle stężenia średniego rocznego PM_2,5 w aglomeracjach i miastach powyżej 100 tys. mieszkańców w Polsce w roku 2014

Opracowanie własne | Źródło: Pyły drobne w atmosferze. Kompendium wiedzy o zanieczyszczeniu powietrza pyłem zawieszonym w Polsce (2016)

Jak widać, tendencja jest przerażająco wyraźna – im większe roczne stężenie najmniejszego pyłu tym więcej niespodziewanych pogrzebów. Mówienie o smogu w kategoriach mitów i legend jest ignorancją najwyższych lotów, a nawet propagandą depopulacyjną.

Zbadana szkodliwość zdrowotna smogu w liczbach

• o 11,6% wzrasta częstość wystąpień zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej u dzieci
• o 33% wyższa częstość wizyt na szpitalnych oddziałach ratunkowych z powody zaostrzenia astmy
• o 12% wzrasta liczba pacjentów z zawałami serca
• o 16% wzrasta liczba pacjentów z udarami mózgu
• o 18% wzrasta częstość zatorowości płucnej
• o 18% wzrasta ryzyko niskiej masy urodzeniowej dziecka jeśli liczba najmniejszych cząstek pyłu wzrośnie o 5 nanogramów w powietrzu
• ponad 3x wyższe ryzyko astmy oskrzelowej wśród dzieci
• dzieci mieszkające blisko dużych skrzyżowań charakteryzują się zwiększoną alergizacją
• dzieci urodzone w regionach smogowych częściej chorują na choroby płuc
• zwiększone ryzyko uszkodzeń płodu tj. rozszczep kręgosłupa lub bezmózgowie
• zwiększone ryzyko rozwoju choroby Alzheimera (cząstki metali ciężkich odkładają się w mózgu)
• pozostała szkodliwość potwierdzona w badaniach: gorsze wyniki w badaniach czynnościowych płuc, przewlekły kaszel, wzrost ryzyka rozwoju POChP, większa śmiertelność z powodu chorób serca i udarów mózgu oraz wśród chorych na zapalenie płuc

Na koniec jednoznaczna, finalna i wiele mówiąca statystyka – podczas trwania alarmu smogowego (przekroczone normy) umiera o 6% więcej osób!

Źródło – Jak chronić się przed smogiem? »

Dopuszczalne stężenia pyłów zawieszonych

W Polsce zwracamy największą uwagę na stężenia pyłów zawieszonych, których dopuszczalne limity wynoszą …

Jednak zdefiniowane dopuszczalne limity jakichkolwiek zanieczyszczeń w powietrzu nigdy nikomu nie powinny sugerować, że niższe stężenia toksyn są bezpieczne – badania dowodzą, że ekspozycja na tzw. dopuszczalne normy zanieczyszczeń sprzyja rozwojowi wad serca!

Dzieci a zanieczyszczenie powietrza (!)

Smogowe uderzenie w najmłodszych to najgorszy u/spadek naszej wysokorozwiniętej cywilizacji i potężny wyrzut sumienia starszych pokoleń.

Zanieczyszczenie powietrza negatywnie oddziałuje na dzieci już w okresie płodowym. Ostatnie badania naukowców hiszpańskich wyraźnie prezentują korelację między zwiększoną ekspozycją na zanieczyszczone powietrze dzieci w drodze do / ze szkoły lub uczęszczających do szkół zlokalizowanych w pobliżu ruchliwych dróg i narażonych na smog uliczny podczas zajęć a osłabioną pamięcią roboczą (pamięć krótkotrwała i zdolność przyswajania nowych informacji) i wolniejszym rozwojem funkcji poznawczych, co ogranicza ich rozwój intelektualny. Linki do badań w źródłach na końcu artykułu.

Zanieczyszczenie powietrza w Polsce. Źródła

Niestety odpowiedź na pytanie o przyczyny polskiego smogu jest prosta i hańbiąca, gdyż sami wytwarzamy te mordercze zanieczyszczenia! Ponad 86% benzo(a)pirenu powstaje w gospodarstwach domowych podczas spalania:

• słabej jakości węgla, czyli takiego, który zawiera relatywnie mały procent samego pierwiastka oraz stosunkowo dużą domieszkę innych niepotrzebnych wypełniaczy
• w nieodpowiedni sposób, czyli z niewielkim dostępem tlenu

Czarny, szary, ciemny, kłębiasty dym to oznaka kłopotów dla środowiska i naszego zdrowia. Produkujemy również około połowę pyłów zawieszonych!

Jakość powietrza w Polsce. Polska mapa smogu

Sytuacja wygląda najgorzej w dużych polskich miastach. Dla Warszawy, Krakowa i Łodzi smog to praktycznie codzienność. Normy w Krakowie są przekraczane przez prawie połowę dni w roku. Dotyczą najczęściej pyłu PM₁₀ oraz benzo(a)pirenu.

Aktualny stan powietrza w Polsce według danych pomiarowych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska [ POLSKA MAPA SMOGU ] »

Adresy stron internetowych Wojewódzkich Inspektoratów Ochrony Środowiska prezentują lokalne dane o jakości powietrza. Adres strony odpowiadającej swojej lokalizacji warto zapisać w zakładkach

• WIOŚ we Wrocławiu » air.wroclaw.pios.gov.pl
• WIOŚ w Bydgoszczy » 78.10.38.165/index.php?page=opis-systemu
• WIOŚ w Lublinie » envir.wios.lublin.pl/?par=2
• WIOŚ w Zielonej Górze » 80.53.180.198
• WIOŚ w Krakowie » monitoring.krakow.pios.gov.pl
• WIOŚ w Warszawie » sojp.wios.warszawa.pl/?par=2
• WIOŚ w Łodzi » wios.lodz.pl/Pomiary_automatyczne,135
• WIOŚ w Opolu » opole.pios.gov.pl:81
• WIOŚ w Białymstoku » wios.bialystok.pl/index.php?go=air
• WIOŚ w Gdańsku » airpomerania.pl
• WIOŚ w Kielcach » smjp.kielce.pios.gov.pl/?par=2
• WIOŚ w Katowicach » powietrze.katowice.wios.gov.pl
• WIOŚ w Olsztynie » powietrze.wios.olsztyn.pl
• WIOŚ w Poznaniu » powietrze.poznan.wios.gov.pl
• WIOŚ w Szczecinie » powietrze.wios.szczecin.pl

Polski smog vs europejski

Na europejskim tle jesteśmy trucicielami z czołówki tego toksycznego peletonu, co wynika z naszego uzależnienia od posiadanych złóż węgla. W Polsce ponad 90% energii elektrycznej produkują elektrownie węglowe, według szacunków około 70% domów jednorodzinnych jest ogrzewanych węglem, przy czym nasze prawodawstwo nie określa wymaganych standardów jakości węgla i parametrów technicznych dla kotłów grzewczych – upraszczając – pali się wszystkim w byle czym. Natomiast unijna dyrektywa nakładająca na nas obowiązek poprawy jakości powietrza nie jest realizowana. W takich warunkach nowelizacje tzw. ustawy antysmogowej wydają się działaniem zaledwie doraźnym.

Według szacunków corocznie 45-46 tysięcy Polek i Polaków umiera przedwcześnie na skutek długoterminowej ekspozycji na zanieczyszczone powietrze!

Baza WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) obejmująca 3.000 miast z całego świata według danych z lat 2012-2015 zawiera w pierwszej 100-ce najbardziej zanieczyszczonych państw europejskich pyłem PM₁₀ aż 45 polskich miast!

Natomiast raport Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) z 2017 roku Air quality in Europe dobitnie prezentuje Polskę jako czołowego truciciela w Europie w kontekście zanieczyszczeń pyłem PM₁₀ i benzo(a)pirenem.

Dnia 22 lutego 2018 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej oświadczył, że Polska naruszyła unijne prawo w zakresie jakości powietrza przekraczając w sposób ciągły dopuszczalne stężenia PM₁₀, co w konsekwencji grozi nałożeniem znacznych kar finansowych.

2 ostatnie raporty Najwyższej Izby Kontroli (NIK) stanowiące jedno ze źródeł tego artykułu wskazują, że podjęte działania antysmogowe w postaci różnych Programów Ochrony Powietrza (POP) są niewystarczające, nieadekwatne do skali i istotności problemu zanieczyszczenia powietrza – według szacunków na ich efekty trzeba czekać od 24 do 99 lat! Za taki stan rzeczy NIK wskazuje niewystarczającą koordynację, brak integracji i spójności działań na wszystkich poziomach administracyjnych.

Źródło: Pyły drobne w atmosferze. Kompendium wiedzy o zanieczyszczeniu powietrza pyłem zawieszonym w Polsce (2016) Opracowanie własne na podstawie danych EMEP » http://webdab.umweltbundesamt.at

Jak walczyć ze smogiem? Jak ograniczać szkodliwy wpływ zanieczyszczonego powietrza na zdrowie?

Mikrosposoby dla każdego oraz działania makro, które są lub powinny być realizowane przez decyzyjnych ustawodawców

Istotność indywidualnej dbałości o czystość powietrza w swoim otoczeniu w mikroskali jest równie ważna, a może nawet ważniejsza niż stale opóźniane, niezbędne regulacje systemowe, których dotychczasowa skuteczność jest… a sory jej nie ma.

W głowach…

 Zmiana mentalności społecznej, dlatego… 

To najważniejszy aspekt walki z zanieczyszczeniem powietrza i smogiem determinujący jej efektywność. Dopóki my zwykli ludzie będziemy podwójnie oszczędzać na wywozie śmieci i ogrzewaniu paląc je, podniecać się dużą mocą pod nogą i nieracjonalnie spalać paliwo w samochodach o wysokiej pojemności silnika i wysokim spalaniu, dopóki niezwykli decydenci polityczni będą ulegać taniemu populizmowi chroniąc lokalny przemysł wydobywczy ignorując smogowe zagrożenie, dopóty będziemy umierać z jego powodu, finalnie doprowadzając do potencjalnie armagedonowych zmian klimatycznych, od których może nie być odwrotu.

Życie każdego z nas wiąże się ze ściśle określonym śladem węglowym, czyli sumaryczną emisją gazów cieplarnianych wygenerowanych przez nasze istnienie na tej planecie. Dla statystycznego Polaka i Polki jest to 8 ton CO₂ rocznie. Ślad węglowy dotyczy głównie transportu i produktów, dlatego dokonywanie świadomych wyborów w tych obszarach to jeden ze sposób indywidualnej ekowalki:

• picie wody z kranu zamiast napojów w puszkach i butelkach plastikowych oznacza emisję mniejszą o kilka100 kilogramów rocznie
• korzystanie z torby wielorazowego użytku zamiast jednorazowych torebek plastikowych to emisja mniejsza o 8 kg/rok
• do pracy rowerem zamiast samochodem oznacza emisje mniejszą o 240 kg/rok
• klasyczna dieta zachodnia z czerwonym mięsem to 3 tony, natomiast dieta wegańska to 1,5 tony/rok
• wybieranie produktów wytworzonych lokalnie zamiast tych podróżujących przez wiele kilometrów
• wybieranie wyrobów niepakowanych zamiast pakowanych
• oszczędzanie wody np. poprzez jej zakręcanie podczas mycia zębów
• itp.

 …ogólnoświatowe kampanie edukacyjne to KONIECZNOŚĆ 

Nie wszyscy są w pełni świadomi zagrożeń związanych z zanieczyszczonym powietrzem i smogiem. O ile krótkofalowe skutki zdrowotne szerzej istnieją w świadomości społecznej, o tyle skutki długofalowe jak ocieplenie klimatu bywają często ignorowane, nawet przez legislatorów i decydentów czego najlepszy przykład mamy w Polsce i w trumpowej Ameryce.

Ostatnie raporty badaczy i naukowców klimatycznych mówią o konieczności ograniczenia spalania paliw kopalnych o 50% do 2030 roku, a do 2050 zupełnego zaprzestania, jeśli jako ludzkość chcemy zachować równowagę na planecie. Ta oczywista myśl przewodnia stanowi podstawę wielu proekologicznych programów edukacyjnych prowadzonych obecnie przez różne niezależne fundacje, stowarzyszenia, organizacje czy nieśmiało przez resorty rządowe.

 Powszechna presja na ustawodawców 

Polski Alarm Smogowy to najlepszy przykład wzorcowej koalicji stowarzyszeń, organizacji, grup nieformalnych i pojedynczych świadomych obywateli, która wywiera potrzebny nacisk na prawodawców i inicjuje niezbędną dyskusje w mediach ogólnopolskich. Każdy obywatel może we własnym zakresie kierować wnioski, petycje i skargi do organów administracji.

 Samodzielne monitorowanie jakości powietrza w swojej okolicy 

Aplikacje dostępne na smartfony powinny stanowić standard wśród mieszkańców rejonów zagrożonych smogiem, gdyż umożliwiają podjęcie właściwych działań w trakcie alarmu smogowego (patrz niżej ↓). Dwie aplikacje warte uwagi to Zanieczyszczenie Powietrza » oraz Jakość powietrza w Polsce » Alternatywą może być link do wymienionej wcześniej mapy smogu zapisany w zakładkach przeglądarki lub na pulpicie.

Wewnątrz w domach…

 Systemy grzewcze bardziej EKO, czyli niezbędna termomodernizacja 

Najlepszą opcją jest wymiana pieców węglowych tzw. kopciuchów na piece elektryczne bądź gazowe. Rozwiązanie to sprawia, że pozbawiamy się ogromnej części zanieczyszczeń krążących nad naszym krajem. Niestety koszt tej inwestycji jest zbyt wysoki dla przeciętnego gospodarstwa, dlatego wiele województw m.in. małopolskie, świętokrzyskie i pomorskie rozwinęło systemy dopłat by ograniczyć koszty zakupu i ułatwić życie mieszkańcom. Równolegle są wdrażane programy wymiany pieców jak np. program Kawka czy wszelkie programy promujące wybór ogrzewania proekologicznego. Niestety nie każdy z nich korzysta, co niekorzystnie spowalnia proces poprawy jakości powietrza w Polsce.

Ostatnio polscy naukowcy zaprezentowali skuteczne, łatwe w montażu i tańsze rozwiązanie do natychmiastowego wdrożenia. Skonstruowali filtry elektrostatyczne na stare piece, które wyłapują ponad 95% zanieczyszczeń, czyli emitują tyle syfu, co nowoczesne systemy grzewcze. Politycy już znają ten sposób, a naukowcy czekają na ich odpowiedź. Rozpoczęcie masowej produkcji owych filtrów zapewni ich cenę na poziomie około 2.000 złotych.

Inna sprawa to powszechne w niektórych polskich lokalizacjach traktowanie pieców jak śmietników-utylizatorów trawiących wszystkie syntetyczne tworzywa sztuczne, czyli wracamy do zmiany mentalności społecznej. Zaprzestanie spalania plastikowych śmieci to najprostszy, najszybszy i najtańszy sposób ograniczenia zanieczyszczenia powietrza w najbliższej okolicy.

 Oczyszczacz powietrza – jonizator lub ozonator, a najlepiej 2w1 

Mechaniczne sposoby oczyszczania powietrza w pomieszczeniach są najszybsze i najbardziej kompleksowe – w wielu przypadkach poprawiają jakość życia, szczególnie alergików i astmatyków. Stosowana jest jonizacja ujemna i ozonowanie, dlatego urządzenia dwufunkcyjne wydają się najkorzystniejsze, przy czym astmatycy i pacjenci z innymi zaburzeniami oddechowymi powinni uważać na nadmierną ekspozycję na ozon. W przypadku mieszkańców miast zagrożonych smogiem stosowanie oczyszczaczy powietrza w pomieszczeniach mieszkalnych powinno być standardem, szczególnie w obecności dzieci, osób starszych i kobiet w ciąży. Więcej – Oczyszczacz powietrza: jonizator czy ozonator? »

Oczyszczacze powietrza wraz z czujnikami zanieczyszczeń zaczynają stanowić element zaawansowanych systemów domów inteligentnych, które po wykryciu przekroczonych norm jakości powietrza automagicznie zamykają okna, włączają oczyszczacz i wentylacje pomieszczeń.

 Rośliny oczyszczające powietrze – naturalny filtr w 100% ekologiczny, cichy, relaksujący i przyjemny dla oka 

Jednym z najlepszych sposobów oczyszczających powietrze w domu są… rośliny! Naturalne nawilżacze i oczyszczacze powietrza, które zamiast prądu wymagają wody. Jednak według ekspertów smogowych, rośliny nie są tak wszechstronne jak jonizatory czy ozonatory. Dlatego najlepszym rozwiązaniem filtrującym powietrze w pomieszczeniach jest łączenie roślinności z oczyszczaczami mechanicznymi. Wyczerpujący artykuł z listą roślin najlepiej oczyszczających powietrze znajduje się pod poniższym linkiem.

Rośliny oczyszczające powietrze z toksyn [ RANKING najlepszych filtrów naturalnych ] »

Ekstremalnym wykorzystaniem roślin oczyszczających powietrze są pokoje tlenowe (pokoje oddechowe), w których roślinność jest bezpośrednio podłączona do maski tlenowej. Prototyp za 1.600 złotych zaprezentowała studentka biotechnologii Sara Kasprzyk w Centrum Nauki Kopernik.

 Uszczelnienie okien i drzwi 

Prowizoryczna uszczelka z wilgotnego materiału zabezpieczająca nieszczelne drzwi i okna ograniczy przedostawanie się cząstek pyłu do pomieszczeń mieszkalnych. Zabieg warty realizacji szczególnie podczas alarmu smogowego.

 Częstsze wycieranie kurzu w domu 

To najpewniejszy sposób usuwania szkodliwego pyłu z pomieszczeń mieszkalnych.

 Badanie termowizyjne uciekającego ciepła z budynku 

Miasto Poznań corocznie organizuje akcję Trzymaj ciepło, która polega na pomiarze kamerą termowizyjną zgłoszonych domów jednorodzinnych i wskazaniu miejsc największych strat ciepła. W innych miejscach warto takie badanie zrobić na własną rękę i wyeliminować ewentualne nieszczelności.

Na zewnątrz…

 Maska antysmogowa 

Zanim wszelkie ekoprojekty przyniosą dostateczne skutki trzeba koniecznie w tej chwili ograniczyć wdychanie szkodliwych substancji. Najłatwiejszą i jedną z najskuteczniejszych metod są maseczki antysmogowe. Jednakże należy wiedzieć, że oddychanie w takich maskach wiąże się z pewnym nienaturalnym wysiłkiem przepony i całego układu oddechowego, co nie dla wszystkich będzie komfortowe. Stosowanie masek u dzieci wymaga konsultacji lekarskiej.

Na masce nie warto oszczędzać, bowiem najtańsze nie ochronią nas przed większością zagrożeń. Cena dobrych produktów zaczyna się od około 70 zł. Warto zwrócić uwagę na oznaczenia jakie się na nich znajdują:

• HEPA informuje nas o tym, że cząsteczki większe niż 0,3 μm nie mają prawa przedostać się przez maseczkę. Oznacza to, że alergeny, duża część wirusów, a także bakterie, grzyby i pierwotniaki mogą zostać przez nią wyłapane.
• N99 świadczy o tym, że 99% pyłów zatrzymuje się na filtrze.
• Warstwa węgla aktywnego sprawia, że maseczka może zatrzymać również gazy. Zawdzięcza to wyjątkowym właściwościom absorpcyjnym węgla aktywnego.

Ważne, aby maseczka dobrze dolegała do twarzy! Trzeba pamiętać także, że maski zużywają się po kilku miesiącach. Należy wtedy wymienić filtr, bądź kupić nową. Doraźną alternatywą mogą być przemysłowe maseczki przeciwpyłowe powszechnie stosowane np. w pracach budowlanych.

Według ekspertów smogowych rynek masek antysmogowych tak się rozrósł, że część z nich nie posiada stosownych certyfikatów, co nie występuje w przypadku masek przemysłowych. Dlatego decydując się na designerską maskę antysmogową należy zapytać sprzedawcę o certyfikacje.

Nie chcesz śmigać w masce? Staraj się zawsze oddychać przez nos, który jest naszym naturalnym filtrem.

 Ubiór i higiena 

Szczególnie podczas alarmu smogowego warto nosić czapki, szaliki i ubrania z długimi rękawami i nogawkami, co ograniczy osadzanie szkodliwych pyłów na skórze i ich wchłanianie. Natomiast po powrocie do domu należy myć dłonie, twarz i inne ewentualnie odkryte powierzchnie ciała.

 Jak się zachowywać podczas alarmu smogowego, gdy trzeba wyjść? 

• w miarę możliwości unikać podróżowania w godzinach szczytu, szczególnie z dzieckiem
• wybierać komunikację miejską, a jadąc samochodem mniej ruchliwe trasy, choć ta wskazówka może mieć paradoksalnie odwrotny skutek – jeśli zostanie powszechnie eksploatowana to więcej osób będzie podróżowało dłużej spalając więcej, gdyż mniej ruchliwe trasy są zazwyczaj dłuższe od tych ruchliwych
• zamykać okna w samochodzie i ustawić wentylacje na obieg zamknięty
• poruszać się jak najdalej krawężnika, gdyż największe stężenie zanieczyszczeń jest w pobliżu jezdni
• pić wodę, co ograniczy przedostawanie się zanieczyszczeń do płuc, gdyż przykleją się do wilgotnej śluzówki gardła oraz wesprze właściwe nawodnienie i tym samym oczyszczanie organizmu
• najlepiej nie biegać i nie jeździć na rowerze, gdyż ruch nasila oddychanie, co zwiększa ekspozycje układu oddechowego na zanieczyszczenia – idąc lub jadąc na rowerze, szczególnie z dzieckiem unikać ruchliwych ulic
• astmatycy i alergicy powinni nosić przy sobie swój inhalator, gdyż w czasie alarmu smogowego mogą go częściej potrzebować

Transport…

 Diesle STOP Rowery START 

Wycofanie z centrów miast samochodów z silnikiem diesla, który emituje do atmosfery najwięcej spalin to prawie zachodni standard. Duże europejskie miasta (Berlin, Londyn) już znacząco ograniczyły możliwości poruszania się samochodem po ścisłych centrach, oddając je rowerzystom i pieszym, a co za tym idzie, znacznie zmniejszając zanieczyszczenie.

Każdy na własną rękę może po prostu zrezygnować z korzystania z samochodów z silnikiem diesla dla ogólnej zdrowotności otoczenia. Znowu wracamy do zmiany myślenia…

 Zbiorowa komunikacja miejska lub prywatna alternatywą 

Oczywiście rower nie jest dla każdego i nie jest rozwiązaniem całorocznym, gdyż polska pogoda bywa niesprzyjająca. Komunikacja zbiorowa wydaje się pierwszą ekoalternatywą transportową, zarówno publiczna jak i prywatna w postaci np. zbiorowych dojazdów do pracy/szkoły jednym samochodem.

Niektóre duże aglomerację jak np. Kraków zarządziły w dni o wysokim zanieczyszczeniu powietrza bezpłatną komunikację miejską dla kierowców i ich współpodróżnych.

 Samochody elektryczne – kontrowersyjne korzyści w Polsce 

Dopóki energię elektryczną w Polsce pozyskujemy z elektrowni węglowych, dopóty ładowanie tą energią ekologicznych samochodów elektrycznych będzie mało ekologiczne. Do tego dochodzi fakt, że zanieczyszczenia niespalinowe z hamulców i opon dotyczą również aut elektrycznych.

Emisja dwutlenku węgla w gramach na kilometr na 1 pasażera (ślad węglowy)

Pozostałe sposoby…

 Dieta antysmogowa 

Nie bez znaczenia pozostaje jadłospis, który powinien zapewniać większy dowóz aktywnych przeciwutleniaczy (antyoksydantów) przeciwdziałających chorobotwórczemu nadmiarowi wolnych rodników w organizmie powstałych na skutek oddychania zanieczyszczonym powietrzem. Najprostszym sposobem realizacji tego zalecenia jest zwiększona podaż nieprzetworzonych lub niskoprzetworzonych produktów roślinnych, czyli po prostu więcej warzyw, owoców, orzechów i nasion.

Idealna dieta antysmogowa powinna uwzględniać także procedury wspierające oczyszczanie organizmu, szczególnie regenerację wątroby i oczyszczanie płuc oraz zalecenia na wzmocnienie układu sercowo-naczyniowego.

 Stymulacja wietrzności nową zabudową 

Naukowcy z Politechniki Krakowskiej przedstawili pomysł takiego stawiania nowych budynków, który sprzyjałby wietrzności i tym samym przeciwdziałał smogowi – układ budynków ma umożliwiać naturalne wietrzenie miast, a nie jak do tej pory tworzenie wysp ciepła i potęgowanie smogu. W pierwszej kolejności jest przygotowywana mapa wietrzności całej Kotliny Sądeckiej, która ma zlokalizować miejsca naturalnych ciągów powietrznych – badania maja zająć rok.

W miejscach gdzie modernizacja infrastruktury budowniczej jest nie możliwa, naukowcy proponują postawienie wież i kominów wentylacyjnych.

Podsumowanie

Zanieczyszczenie powietrza w ekstremalnej postaci smogu skutecznie zabija, ale powoli i mało spektakularnie. Może się wydawać, że jako Polacy mamy to szczęście, że rzadziej przekraczamy normy pyłu PM_2,5 ale jest to złudne wrażenie, ponieważ ogólna statystyka wczesnej umieralności jest jednoznaczna. 46.000 ofiar smogu rocznie zatrważa w zestawieniu z 5.000 ofiar wypadków samochodowych.

Należy zatem szybko zrozumieć jak wielkim zagrożeniem jest dla nas współczesne zanieczyszczenie powietrza i w porę przedsięwziąć odpowiednie środki, abyśmy mogli cieszyć się zdrowiem oraz nie zatruwać świata dla przyszłych pokoleń. Wygranie tej wojny to OBOWIĄZEK, którego realizacja decyduje o przyszłości naszej planety! A my na decydentów wybieramy tanich populistów opóźniających niezbędne zmiany systemu… oj nie wygląda to najlepiej.

Trwająca ogólnoświatowa debata nt. zanieczyszczenia powietrza i ocieplenia klimatu to dla sceptyków zaledwie nic nie wnoszący dialog pełen pustych słów na tle trwającej mglistej eksterminacji gazowej i selekcji (nie)naturalnej. Optymiści wskazują, że rozmowy eksperckie to pierwszy, niezbędny krok do efektywnych zmian. Zmian, które finalnie muszą doprowadzić do gruntownej modernizacji światowego paradygmatu energetycznego – źródła odnawialne zamiast paliw kopalnych.

Ta potężna rewolucja posiada potężnych oponentów czerpiących ogromne zyski z obecnego, archaicznego stanu rzeczy. Oponentów, dla których opóźnianie rewolucji energetycznej jest na rękę. Dlatego zarówno sceptycy jak i optymiści mają rację. Rzeczywisty problem to tempo zmian – im dłuższa, leniwsza, bardziej przewlekła metamorfoza energetyczna naszej planety, tym więcej pogrzebów. Czasami mam wrażenie, że dopiero przejęcie władzy przez świadomych ekologów, ale nie ekoekstremistów, będzie kulminacyjnym momentem dla energomodernizacji.

Ogólnoświatowy ekomanifest społeczny wydaje się jedynym, ale jednocześnie mało prawdopodobnym rozwiązaniem w najbliższym czasie. Szerokie upowszechnienie ekozasad w społeczeństwach wymaga dekad, choć ostatnio można dostrzec zintensyfikowaną częstotliwość podejmowania spraw klimatycznych w różnych mediach. Jakby argumenty naukowców zostały usłyszane.

Dlatego należy zrozumieć, że na nieadekwatnie niskie tempo zmiany energoparadygmatu mamy indywidualny wpływ poprzez swoje codzienne wybory konsumenckie i cokadencyjne wybory polityczne, które w końcu dadzą mandat politykom świadomym zagrożeń środowiskowych – inaczej być nie może.

Na niesmaczny deser 30 minutowy seans filmu dokumentalnego pod tytułem Cały ten smog »

Źródła
- nik.gov.pl/aktualnosci/dbaj-o-zdrowie-nie-oddychaj.html - NIK o ochronie powietrza przed zanieczyszczeniami | wrzesień 2018
- gios.gov.pl/images/aktualnosci/Pyly_drobne_w_atmosferze.Kompendium_wiedzy.pdf - Pyły drobne w atmosferze. Kompendium wiedzy o zanieczyszczeniu powietrza pyłem zawieszonym w Polsce | 2016
- isglobal.org/en/project/-/asset_publisher/qf6QOKuKkIC3/content/breathe-brain-development-and-air-pollution-ultrafine-particles-in-school-children - Hiszpański projekt BREATHE
- sciencedirect.com/science/article/pii/S0269749117318997 - Impact of commuting exposure to traffic-related air pollution on cognitive development in children walking to school pol. Wpływ ekspozycji na zanieczyszczenie powietrza związane z ruchem drogowym na rozwój poznawczy u dzieci chodzących do szkoły
- smoglab.pl
- smoglab.pl/wedlug-naukowcow-zanieczyszczenie-powietrza-wplywa-nieregularnosc-menstruacji/
- tworzymyatmosfere.pl/wplyw-zanieczyszczenia-powietrza-na-zdrowie
- polskialarmsmogowy.pl/polski-alarm-smogowy/jakwygrac/szczegoly,dobre-praktyki--przyklady,32.html
- en.frankbold.org/sites/default/files/publikace/handbook_air_quality_pl__web.pdf - W trosce o czyste powietrze. Poradnik zaangażowanego obywatela
- spidersweb.pl/2017/12/smog-polska.html
- dziennikpolski24.pl/dom/rosliny/a/rosliny-antysmogowe-to-ratunek-dla-mieszkan-pelnych-zanieczyszczen-wideo,11755112/
- tokfm.pl/Tokfm/7,130517,23857293,polski-pomysl-na-walke-ze-smogiem-okaze-sie-przelomowy-tanie.html
- tokfm.pl/Tokfm/7,103454,23514171,polka-stworzyla-pierwszy-na-swiecie-pokoj-oddechowy-ma-chronic.html
- gazetakrakowska.pl/nowy-sacz-maja-pomysl-na-walke-ze-smogiem-naukowcy-chca-przewietrzyc-miasto/ar/12726920
- post-turysta.pl/artykul/policzmy-swoj-slad