Rzetelna odpowiedź na pytanie o najzdrowszą sól wymaga porównania ze sobą wad, zalet i zawartości składników mineralnych zwykłej soli kuchennej, morskiej, kamiennej oraz jej modnej odmiany himalajskiej. Takie zestawienie bezsprzecznie wskaże najlepszą sól pod względem dietetyczno-odżywczym. Z drugiej strony, zawsze należy pamiętać o nieprzekraczaniu delikatnej granicy zalecanej dawki dziennej soli, gdyż jej nadpodaż w długim terminie jest morderczy.

Dlaczego sól jest ważna w jadłospisie?

Sól to istotne źródło sodu w diecie, który odpowiada za prawidłowe stężenie elektrolitów, ciśnienie osmotyczne w komórkach i tym samym równowagę w wymianie międzykomórkowej oraz przewodnictwie nerwowym. Uczestniczy także w procesach metabolicznych i pracy mięśni. Utrzymuje i reguluje ciśnienie krwi. Jest składnikiem osocza krwi, limfy i płynu owodniowego.

Według WHO zalecana dzienna dawka to 5 g soli (łyżeczka), czyli około 2 g sodu w zależności od rodzaju soli. Natomiast maksymalna dawka dzienna to 2,3 g sodu.

8 gram sodu odpowiada proporcjonalnie 1 litrowi wody, dlatego jego niedobór sprzyja chorobotwórczemu odwodnieniu. Ludzki organizm zawiera prawie 450 g soli, dlatego aby spełnić jeden z warunków przewlekłego zdrowia, czyli utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej, należy codziennie uzupełniać jej straty.

Niedobór soli/sodu, który najczęściej zdarza się przy wzmożonym i długotrwałym wysiłku fizycznym (maraton) lub niedoczynności tarczycy, sprzyja niekorzystnym stanom organizmu takim jak:

  • hiponatremia – groźny niedobór sodu we krwi
  • zaburzenia gospodarki wodno-eletrolitowej prowadzące do obrzęku mózgu i zaburzenia oddychania
  • odwodnienie – niedobór soli w komórkach sprzyja utracie wody

Spadek stężenia sodu poniżej 110 mmol/l to niebezpieczny stan bezpośrednio zagrażający życiu.

Według niektórych badań zbyt niska podaż soli w przypadku osób zdrowych może zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Podejrzewa się, że mechanizm takiego działania wygląda następująco: niedobór soli pobudza układ hormonalno-enzymatyczny renina-angiotensyna-aldosteron do zatrzymywania soli w organizmie, czego bezpośrednim efektem jest wzrost ciśnienia tętniczego. Może też prowadzić m.in. do obniżenia wrażliwości na insulinę, co jest czynnikiem ryzyka rozwoju cukrzycy i chorób serca.

Jednak każdy kij ma dwa końce…

Dlaczego sól ma potencjał cichego zabójcy?

Natomiast nadmiar sodu w jadłospisie wywołuje hipernatremię (nadmiar sodu we krwi), co zwiększa ryzyko zatrzymania wody, obrzęków i otyłości, nadciśnienia, zaburzeń pracy serca, zawału, udaru, zaćmy, wrzodów i raka żołądka, reumatoidalnego zapalenia stawów, problemów z koncentracją i osteoporozy. Temu scenariuszowi sprzyja dieta zachodnia oparta o gotowe produkty przetworzone, dlatego te nieoczywiste źródła sodu należy bezwzględnie wykluczyć lub ograniczyć w zdrowym jadłospisie – należą one do 3 dominujących grup:

  1. przetwory zbożowe (pieczywo)
  2. mięso i jego przetwory (wędliny)
  3. mleko i jego przetwory

Coś na rozweselenie? Spożycie sodu w Polsce w latach 1998-2008 spadło o 12%, co jest wynikiem tendencji spadkowej w spożyciu pieczywa.

Innymi słowy, jak zawsze decydująca jest dawka!

Jak przeciwdziałać nadmiarowi sodu?

Szkodliwość nadmiaru sodu niweluje potas, którego najbogatszymi źródłami żywieniowymi jest awokado, dynia żołędziowa, szpinak, słodkie ziemniaki, dziki łosoś, suszone morele, granat, woda kokosowa, biała fasola i banany. Zalecane dzienne minimum przez WHO to 3,51 g potasu.

Jaka sól jest najzdrowsza?

Wady i zalety. Porównanie soli kuchennej, morskiej i kamiennej

Zdrowa sól to niezanieczyszczony, ale i nieoczyszczony kompleks składników mineralnych – naturalny nieprzetworzony elektrolit. Należy wiedzieć, że źródłem każdej soli w naturze jest morze – albo prehistoryczne albo współczesne.

Dlaczego popularna sól spożywcza jest niewskazana w zdrowym żywieniu?
Dlaczego nieoczyszczona sól kamienna to najlepsza sól dietetyczna?
Dlaczego sól kamienna ma przewagę nad solą morską?

Rodzaj soliWłaściwości Sól kuchenna Sól morska Sól kamienna
Popularna, rafinowana, oczyszczona, warzona sól spożywcza, w tym jodowana, w postaci chlorku sodu (NaCl). Biały proszek Nierafinowana, nieoczyszczona, kolor szary, lekko wilgotna Nierafinowana, nieoczyszczona, kolor, smak i profil mineralny zależny od miejsca wydobycia, w tym różowa pochodzenia himalajskiego
Zalety
  • niska cena
  • łatwa dostępność
  • brak osadu po rozpuszczeniu w wodzie
  • dodatek jodu może być pomocny w regionach z niedoborem tego pierwiastka – W Polsce od 1997 roku istnieje obowiązek wzbogacania soli kuchennej w jod w ilości 2,3 ± 0,77 mg/100g
  • powstaje poprzez przyspieszone odparowanie wody w salinach, dzięki czemu posiada bogaty profil mineralny
  • stosunkowo niska zawartość sodu w niektórych solach morskich, co jest korzystne przy popularnej diecie opartej o produkty przetworzone
  • mniejsze zużycie ze względu na intensywniejszy smak
  • zmniejsza ryzyko miażdżycy i białaczki limfatycznej (na przykładzie populacji hiszpańskiej, japońskiej i wenezuelskiej)
  • oprócz sodu, chloru i jodu zawiera także zestaw minerałów w śladowej dawce, co w oczywisty sposób wzbogaca jadłospis
  • sól kamienna to także sól morska, ale uformowana w czasach prehistorycznych, gdy współczesne zanieczyszczenie wód nie istniało
  • sól himalajska dzięki bogatemu profilowi mineralnemu jest wskazana przy suchej skórze, chorobach stawów i zatokowych bólach głowy (okłady), wspomaga regulacje stężenia glukozy we krwi i ciśnienia, wspiera układ nerwowy i oddechowy, opóźnia starzenie
  • jest wydobywana w Pakistanie, w miejscu pradawnego słonego oceanu
  • niektóre źródła podają, że jest to sól krystaliczna o lepszej przyswajalności od zwykłej soli kamiennej
  • polska naturalna sól kamienna nieługowana, nieoczyszczona to najlepsze rozwiązanie dla tubylców, z najkorzystniejszym stosunkiem jakość/cena
Wady
  • oczyszczona z ważnych mikroelementów
  • najczęściej zawiera szkodliwy antyzbrylacz: koloidalna krzemionka SiO2, żelazocyjanek potasu E536 lub krzemian glinu
  • bywa sztucznie dodawany jod i fluor, co w pewnych przypadkach może być szkodliwe
  • wpływa niekorzystnie na organizm, podobnie jak rafinowana mąka i cukier – białe zabójcze trio o zaburzonych proporcjach składników odżywczych
  • zmienia słony próg smakowy, co sprzyja nadmiernej podaży sodu, który w przesadnej dawce jest szkodliwy
  • sól morska może zawierać szkodliwe składniki, gdyż współczesne zbiorniki wodne są stosunkowo mocno zanieczyszczone
  • część soli morskiej na polskim rynku zawiera dodatki fluoru, jodu i antyzbrylaczy
  • część soli kamiennej na polskim rynku zawiera dodatki fluoru, jodu i antyzbrylaczy

Sól kuchenna jodowana vs Sól morska vs Sól himalajska. Porównanie zawartości składników mineralnych

Stosunkowo szerokie zakresy wartości wynikają z kilku przyczyn:

  • różne regiony pochodzenia soli
  • różne technologie jej pozyskania
  • różne metody pomiarowe w badaniach laboratoryjnych
  • wiele badań (a i tak brakuje kilku danych)

Niektóre wartości z wyników badań ujednoliciłem dla łatwiejszego porównania.

ppmparts per milion, liczba części na milion, 1 ppm = 0,000001 = 1/1000000
bd – brak danych
Najmniej / Najwięcej

Gatunek soliZawartość minerałów w 1 kg Jodowana sól kuchenna Sól morska
Pozyskiwana ze współczesnych wód
Sól himalajska
Sód Na  387, 58 g | 381000 – 391000 ppm 306,02416,67 g | 338000 – 439000 ppm 382,61 g | 368000 ppm
Chlor (chlorki) Cl- 606,6 g 550,55 g 590,93 g
Magnez Mg 0,01 g | 13,9 – 15,8 ppm  3,4 – 37,18 g | 278 – 8560 ppm 0,16 g | 1060 ppm
Potas K  0,08 – 0,9 g  0,8 – 11,154 g 2,8 – 3,5 g
Wapń Ca  0,24 – 0,4 g  0,86 – 12,012 g 1,6 – 4,05 g
Jod J
  • Polska: 15,3 – 30,7 ppm
  • USA: 46 – 77 ppm
  • UK: 10 – 22 ppm
 1,5 ppm < 100 ppm
Żelazo Fe 0,0033 g | 6,01 – 10,1 ppm < 1138,8 ppm 36,9 – 38,9 ppm
Cynk Zn 0,001 g | < 4 – 4,84 ppm 0,155,17 ppm  < 4 ppm | 2,38 ppm
Fluor (fluorek) F- 0,02 ppm 33 ppm < 100 ppm
Miedź 0,3 ppm 20 ppm 0,56 ppm
Mangan 1 ppm  0,03 – 0,3 ppm 0,27 ppm
Siarka bd  1,8377,22 g 12,4 g
Selen  0,001 mg bd 0,05 ppm
Fosfor bd  0,3 ppm < 0,10 ppm
Tlen bd bd 1,2 g
Lit bd bd 0,4 g
Wodór bd bd 0,3 g
Krzem bd bd < 0,1 g
Brom bd bd 2,1 ppm
Chrom bd bd 0,05 ppm
Wodorowęglany HCO3- bd bd < 1 g

Porównanie soli. Wnioski?

Po pierwsze – stwierdzenie, że każda sól to właściwie chlorek sodu jest prawdą, co wyraźnie widać w powyższej tabeli. Jednak śladowe ilości dodatkowych minerałów w soli morskiej i kamiennej stanowią istotny suplement dietetyczny – mimo swoich niewielkich porcji zmniejszają niedobory minerałów deficytowych w diecie zachodniej (m.in. magnez, jod, cynk). Dlatego dyskredytacja soli morskiej i kamiennej z tego powodu przez niektórych dietetyków jest nieporozumieniem.

Po drugie – sól morska i nieoczyszczona sól kamienna, w tym himalajska to dodatkowy zestaw minerałów, ale tylko sól kamienna nie jest zagrożona współczesnymi zanieczyszczeniami tak jak sól morska.

Właśnie dlatego nieoczyszczona sól kamienna to najzdrowsza sól i najlepszy wybór…

» Porównaj ceny soli kamiennej – kłodawskiej i himalajskiej »

… przy czym ze względów ekonomicznych wynikających z pochodzenia surowca, nasza polska sól kamienna jak np. kłodawska, posiada korzystniejszy stosunek jakości do ceny. Zagraniczna sól kamienna jak np. himalajska to według mnie modna, ale zbędna fanaberia dietetyczna. Nawet jeśli wyróżnia się strukturą krystaliczną to przez małe dawki minerałów nie jest warta poświęcania patriotyzmu konsumenckiego 😉 Wiem, brakuje składu soli kłodawskiej lub innej polskiej soli kamiennej, dlatego jeśli znasz lokalizacje wyników rzetelnych badań to będę wdzięczny za kontakt.

Natomiast sól morska np. z Morza Martwego jest często wykorzystywana w pielęgnacji skóry, co wydaje się bezpieczniejszym zastosowaniem niż spożycie potencjalnie zanieczyszczonego produktu.

Po trzecie – właściwie zbilansowany i urozmaicony jadłospis oparty o nieprzetworzone produkty roślinne może w pełni zaspokoić potrzeby mineralne organizmu i wykluczyć konieczność stosowania jakiejkolwiek soli. Wówczas znacznie lepszą alternatywą poprawiającą smak potraw są zioła i przyprawy.

Uznani producenci soli kamiennej w Polsce i soli morskiej na Świecie

Najlepsze gatunki polskiej soli kamiennej Najpopularniejsze saliny na świecie i nazwy ich soli morskiej
  • sól z Kłodawy, sól kłodawska (Morze Cechsztyńskie)
  • sól z Wieliczki, sól wielicka (morza mioceńskie)
  • sól bocheńska (odparowanie solanki)
  • sól z Ciechocinka
  • sól z Inowrocławia
  • Algarve, Portugalia, Ocean Atlantycki – Flor de Sal lub z francuskiego Fleur de sel, podobno jedna z najlepszych
  • Bretania, Francja, Morze Celtyckie, Ocean Atlantycki – Celtic Sea Salt
  • Camarque, Francja, Morze Śródziemne – Fleur de Sel de Camaraque
  • Maldon, Wielka Brytania, Morze Północne – Maldon Sea SaltFlake Sea Salt, w formie charakterystycznych płatków
  • Wybrzeże Sycylii, Włochy, Morze Śródziemne – Italian Sea Salt lub Ittica d’Or Sicilian Sea Salt
  • Japonia, Ocean Spokojny – Shinkai Deep Sea Salt, woda pozyskiwana jest z głębokości 3.000 stóp (915 m), co zapewnia unikalny profil mineralny otrzymanej soli
  • Hawaje, USA, Ocean Spokojny – Hawaiian Sea Salt lub Alaea Sea Salt z dodatkiem czerwonej gliny wulkanicznej
Źródła
- poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/rozowa-sol-himalajska-prawdziwe-wlasciwosci-i-zastosowanie-najzdrowsze_43596.html
- kobieta.onet.pl/zdrowie/zycie-i-zdrowie/nie-kazda-sol-szkodzi-zdrowiu-jaka-sol-jest-najlepsza/7x3cj
- diagnozujmy.pl/najzdrowsza-sol/
- dziecisawazne.pl/jaka-sol-jest-najlepsza/
- biokurier.pl/jedzenie/morska-kamienna-himalajska-ktora-sol-wybrac/
- wyborcza.pl/TylkoZdrowie/1,137474,19310832,sol-ktora-jest-najzdrowsza-himalajska-tez-szkodzi-tylko-za.html
- racjonalista.pl/forum.php/s,670606
- en.wikipedia.org/wiki/Seawater
- en.wikipedia.org/wiki/Salt
- ndb.nal.usda.gov/ndb/search/list?format=&count=&max=50&sort=default&fgcd=&manu=&lfacet=&qlookup=sea+salt&ds=&qt=&qp=&qa=&qn=&q=&ing=&offset=0&order=asc
- ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/296?n1=%7BQv%3D1%7D&fgcd=&man=&lfacet=&count=&max=50&sort=default&qlookup=table+salt&offset=&format=Full&new=&measureby=&Qv=1&ds=&qt=&qp=&qa=&qn=&q=&ing=
- ndb.nal.usda.gov/ndb/search/list?SYNCHRONIZER_TOKEN=3360d56b-2753-45f9-874b-7947f3e99a08&SYNCHRONIZER_URI=%2Fndb%2Fsearch%2Flist&qt=&ds=&qlookup=Himalayan+salt&manu=
- globalhealingcenter.com/media/products/himalayancrystalsalt/pdf/certificate.pdf
- izz.waw.pl/pl/?option=com_content&view=article&id=259&Itemid=5&lang=pl
- draxe.com/10-benefits-celtic-sea-salt-himalayan-salt/
- onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1745-459X.2010.00317.x/abstract
- who.int/mediacentre/news/notes/2013/salt_potassium_20130131/en/
- jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/899663

Sprawdź proponowane artykuły

Komentarz, opinia, odpowiedź, pytanie?.. są tu mile widziane, dlatego śmiało pisz ↓

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.