Lebiodka pospolita, łac. Origanum vulgare L. Międzynarodowa nazwa rynkowa to oregano. Najpopularniejsze gatunki w Europie: oregano greckie Origanum vulgare subsp. hirtum i oregano tureckie Origanum onites. W Polsce oregano jest znane także jako macierzyca, macierzanka wysoka, dziki majeranek, macierduszka lub duszka. Krewnym oregano jest popularniejszy w polskiej kuchni majeranek Origanum majorana.

Starożytne cywilizacje uznawały oregano za symbol świętości, radości i szczęścia. Jedna z legend głosi, że oregano powstało z oddechu bogini piękna Afrodyty. W średniowieczu wierzono, że oregano to środek chroniący przed czarami.

Oregano ma długą historię zastosowania medycznego począwszy od starożytnych Egipcjan, Greków i Rzymian do św. Hildegardy, Konrada von Megenberga, Hieronymusa Bocka, Paracelsusa, Adama Lonicerusa i Pierandrea Matthioliego.

Olejek ze świeżych liści oregano o wysokiej zawartości potężnego przeciwutleniacza karwakrolu należy do grupy olejków o najsilniejszym działaniu przeciwzapalnym i przeciwdrobnoustrojowym.

Wskazówki konsumenckie

Jakie oregano kupować? Jak spożywać, dawkować i przechowywać?

Najkorzystniejsza jest własna uprawa oregano i świeże liście, przy czym suszone są bardziej aromatyczne. Dostępne są nasiona lebiodki i gotowe sadzonki. Unikać roślin z poczerniałymi lub pożółkłymi liśćmi i łodygami – powinny być jasnozielone i niezwiędnięte.

Oregano to zioło wieloletnie, które lubi lekko zasadowe i dobrze odwodnione gleby oraz nasłonecznione, osłonięte i ciepłe stanowisko. Tolerowane pH 4,5-8,7. Średnica doniczki 25-30 cm. W odpowiednio nasłonecznionym miejscu na zewnątrz będzie odrastać co roku. Podlewać regularnie, ale bez przesady – zachować wilgotność gleby. Rośnie wolno. Usuwać kwiaty i regularnie przycinać utrzymując okrągły, krzewiasty kształt dla większej ilości liści.

Zbiór zioła na początku kwitnienia – oczywiście małe gałązki świeżych liści przycinać na bieżąco podczas wzrostu rośliny. Pęczki świeżych łodyg oregano suszyć w ciepłym (35°C), suchym i zacienionym miejscu. Suche liście przechowywać w szczelnym, szklanym pojemniku.

Alternatywy oregano nadające się do hodowli w pomieszczeniach: oregano meksykańskie (puertorikańskie, Lippia graveolens), Microphylla Oregano O. Microphylla, Torkestan Oregano O.Tyttanicum.

Świeże oregano można przechowywać do 3 dni w lodówce.

Alternatywa – gotowy susz lebiodki oraz suplementy w kapsułkach i płynie. Za najlepsze oregano uważa się lebiodkę rosnącą dziko na terenie Grecji lub Turcji tzw. dzikie oregano Origanum minutiflorum.

Wykorzystanie oregano w kuchni, kosmetyce i przemyśle

Przyprawa o ostrym, cierpkim smaku i słodkim, aromatycznym, tymiankowym zapachu do zup, warzyw (szczególnie pomidorów, marynowanych kaparów, oliwek, czarnej fasoli, cukinii, bakłażana), mięs (drób, wieprzowina, wołowina, baranina, cielęcina), gulaszów, ryb i owoców morza, potraw na bazie sera i jajek, pizzy, omletów, zapiekanek, pieczonych ziemniaków, makaronów, sałatek, sosów, oliwy z oliwek, wódek, wermutów, likierów, pieczywa drożdżowego

Składnik mieszanek przyprawowych np. ziół prowansalskich. Doskonale współgra z bazylią, czosnkiem, tymiankiem, pietruszką, majerankiem i pieprzem.

Oregano to powszechna przyprawa w tradycyjnej kuchni włoskiej, greckiej, tureckiej, hiszpańskiej i portugalskiej.

W lecznictwie wykorzystuje się części naziemne, ziele oregano Origani herba i olejek Origani oleum, zarówno w zastosowaniu dietetycznym jak i zewnętrznym np. do płukania gardła lub kąpieli.

Przy czym olejek z oregano ze względu na wyższe stężenie karwakrolu ma silniejsze działanie terapeutyczne, wymaga rozsądnego i ostrożnego stosowania.

Napar z oregano. 2 łyżki ziela zalać 2 szklankami wrzątku i zaparzać 15 minut pod przykryciem. Odstawić na 10 minut i przecedzić. Pić 1/2-2/3 szklanki 2-3x dziennie 30 minut przed posiłkiem (działanie rozkurczowe i pobudzające trawienie) lub po (działanie wiatropędne i wykrztuśne). Także jako płukanka np. ust i gardła. Drugi własny produkt lebiodkowy, który warto mieć w domu to nalewka z oregano – 1-2 ml 3x dziennie.

Oregano kiedyś stanowiło element bukietów kwiatowych, środek aromatyzujący wodę do mycia, a wraz z oliwą z oliwek mieszankę na porost włosów u mężczyzn. Liście wykorzystywano jako alternatywę herbaty lub tytoniu, świeżymi nacierano dębowe meble i podłogi nakładając pachnącą powłokę. Oregano było także środkiem konserwującym mleko podczas burzy, które chroniło je przed skwaśnieniem oraz dwukolorowym barwnikiem – ziele barwiło tkaniny na czarno, kwiaty wełnę na pomarańczowo. Kiedyś w Polsce kwitnącymi szczytami oregano przyprawiano piwo.

Olejek z oregano jest wykorzystywany do masażu i jako składnik kosmetyków tj. płyny do kąpieli, pasty do zębów, płyny do płukania ust, preparaty do pielęgnacji włosów oraz jako składnik środków przeciwbólowych np. na wschodzie tzw. masło chmielewoje na ból zęba. Właściwości przeciwdrobnoustrojowe olejku lebiodkowego nadają mu potencjał środka konserwującego żywność.

W weterynarii dodatek do pożywienia przy braku apetytu, zaburzeniach trawiennych, nadmiernej fermentacji jelitowej, wzdęciach, zakażeniu motylicą, dychawicy oskrzelowej, nieżytach układu oddechowego, pryszczycy, chorobie reumatycznej oraz profilaktycznie chorym i starym zwierzętom. Zewnętrznie przy trudno gojących się ranach, parchach, świądach i innych dermatozach.

Oregano. Skład i wartości odżywcze

100g suszonego oregano

Witaminy

Minerały

Działanie, właściwości i wskazania do stosowania oregano i olejku z niego

• działanie silnie antyoksydacyjne, antyseptyczne, dezynfekujące, przeciwbakteryjne, przeciwpasożytnicze, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe, przeciwzapalne, uspokajające, rozgrzewające, wiatropędne, moczopędne, żółciopędne, przeciwskurczowe, wykrztuśne, przeciwbiegunkowe, przeciwcukrzycowe, antynowotworowe, konserwujące, odtruwające, przeciwbólowe, hepatoochronne, rozrzedzające krew
• infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze, gorączka
• wysoki poziom cholesterolu, nadciśnienie, miażdżyca, choroby sercowo-naczyniowe, hemoroidy – jako silny przeciwutleniacz ogranicza szkodliwe utlenianie tłuszczy we krwi
• choroby i dolegliwości przewodu pokarmowego, zapalenie żołądka, wrzody żołądka i dwunastnicy, choroby i dolegliwości dróg moczowych, zaburzenia wątroby i dróg żółciowych, kamica żółciowa, kolka żółciowa, niedoczynność wątroby, bezruch jelit, jelitowa infekcja pasożytnicza, zatrucia o różnym tle, biegunka, wzdęcia, nadmierna fermentacja, niestrawność, zaburzenia trawienia – nasila wydzielanie śliny, soku żołądkowego i żółci, co usprawnia trawienie i przyswajalność pokarmu, nasila apetyt, stymulator układu pokarmowego
• ból głowy, ból zęba, ból ucha, bóle mięśniowe, bóle stawowe, reumatyzm (zewnętrznie)
• choroby układu oddechowego, choroby płucne, zapalenie oskrzeli, migdałków, gardła, zatok, zapalenie dziąseł i jamy ustnej (afty, pleśniawki), astma, kaszel, utrudnione odkrztuszanie – lekko nasila produkcję śluzu przez drogi oddechowe, działanie wykrztuśne i rozkurczowe
• bakteryjne i grzybicze choroby skóry, trudno gojące się rany, świąd skórny, łupież, ukąszenia, odleżyny, w tym zapobieganie
• stres, zaburzenia psychiczne np. histeria, erotomania
• miesiączka – działanie rozkurczowe na macice, środek wywołujący menstruację
• odrobaczanie, oczyszczanie organizmu, regeneracja wątroby – wiąże szkodliwe produkty przemiany materii
• profilaktyka antynowotworowa – dodawanie oregano do mięsa przygotowywanego w wysokiej temperaturze może zmniejszać jego właściwości rakotwórcze, dlatego warto pokryć mięso tą rośliną przed grillowaniem, opiekaniem lub smażeniem – karwakrol blokuje powstawanie amin heterocyklicznych inicjujących nowotwór
• niska odporność, alergie

Poniższe zasady bezpieczeństwa dotyczą głównie wysokiej podaży ziela oregano lub olejku z oregano stosowanego wewnętrznie w stosunkowo dużych dawkach

Wymagana konsultacja lekarska

• wysoki poziom cukru, cukrzyca i stosowanie leków przeciwcukrzycowych lub suplementów diety o tym samym działaniu – karwakrol może obniżać cukier we krwi i tym samym nasilać działanie powyższych środków
• suplementacja litem – olejek z oregano może spowalniać usuwanie litu z ustroju
• anemia, suplementacja żelazem – związki fenolowe z oregano mogą spowalniać przyswajanie żelaza
• suplementacja cynkiem – oregano może ograniczać wchłanianie cynku

Przeciwwskazania

• ciąża, szczególnie 1. trymestr – działanie rozkurczowe na macice
• karmienie piersią
• dzieci
• leki na rozrzedzenie krwi – oregano działa tak samo, co zwiększa ryzyko krwotoków
• planowany zabieg chirurgiczny np. wyrwanie zęba, w ciągu następnych 2 tygodni
• planowany poród
• uczulenie, alergia na rośliny z rodziny jasnowatych

Źródła
czytelniamedyczna.pl/2623,oregano-fascynujaca-przyprawa-ale-czy-tylko-mozliwe-zastosowania-substancje-akt.html
pl.wikipedia.org/wiki/Lebiodka_pospolita
poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/oregano-i-olejek-z-oregano-wlasciwosci-lecznicze-i-zastosowanie_43493.html
pl.herbs2000.com/ziola/oregano.htm
klaudynahebda.pl/olejek-z-oregano/
nutritiondata.self.com/facts/spices-and-herbs/197/2
ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/277?n1=%7BQv%3D1%7D&fgcd=&man=&lfacet=&count=&max=50&sort=default&qlookup=oregano&offset=&format=Full&new=&measureby=&Qv=1&ds=&qt=&qp=&qa=&qn=&q=&ing=

» Sprawdź aktualną cenę oregano i produktów lebiodkowych » Stosuj w zdrowym żywieniu i leczeniu »