Lebiodka pospolita, łac. Origanum vulgare L. Międzynarodowa nazwa rynkowa to oregano. Najpopularniejsze gatunki w Europie: oregano greckie Origanum vulgare subsp. hirtum i oregano tureckie Origanum onites. W Polsce oregano jest znane także jako macierzyca, macierzanka wysoka, dziki majeranek, macierduszka lub duszka. Krewnym oregano jest popularniejszy w polskiej kuchni majeranek Origanum majorana.

Starożytne cywilizacje uznawały oregano za symbol świętości, radości i szczęścia. Jedna z legend głosi, że oregano powstało z oddechu bogini piękna Afrodyty. W średniowieczu wierzono, że oregano to środek chroniący przed czarami.

Oregano ma długą historię zastosowania medycznego począwszy od starożytnych Egipcjan, Greków i Rzymian do św. Hildegardy, Konrada von Megenberga, Hieronymusa Bocka, Paracelsusa, Adama Lonicerusa i Pierandrea Matthioliego.

Olejek ze świeżych liści oregano o wysokiej zawartości potężnego przeciwutleniacza karwakrolu należy do grupy olejków o najsilniejszym działaniu przeciwzapalnym i przeciwdrobnoustrojowym.

Wskazówki konsumenckie

Jakie oregano kupować? Jak spożywać, dawkować i przechowywać?

Najkorzystniejsza jest własna uprawa oregano i świeże liście, przy czym suszone są bardziej aromatyczne. Dostępne są nasiona lebiodki i gotowe sadzonki. Unikać roślin z poczerniałymi lub pożółkłymi liśćmi i łodygami – powinny być jasnozielone i niezwiędnięte.

Oregano to zioło wieloletnie, które lubi lekko zasadowe i dobrze odwodnione gleby oraz nasłonecznione, osłonięte i ciepłe stanowisko. Tolerowane pH 4,5-8,7. Średnica doniczki 25-30 cm. W odpowiednio nasłonecznionym miejscu na zewnątrz będzie odrastać co roku. Podlewać regularnie, ale bez przesady – zachować wilgotność gleby. Rośnie wolno. Usuwać kwiaty i regularnie przycinać utrzymując okrągły, krzewiasty kształt dla większej ilości liści.

Zbiór zioła na początku kwitnienia – oczywiście małe gałązki świeżych liści przycinać na bieżąco podczas wzrostu rośliny. Pęczki świeżych łodyg oregano suszyć w ciepłym (35°C), suchym i zacienionym miejscu. Suche liście przechowywać w szczelnym, szklanym pojemniku.

Alternatywy oregano nadające się do hodowli w pomieszczeniach: oregano meksykańskie (puertorikańskie, Lippia graveolens), Microphylla Oregano O. Microphylla, Torkestan Oregano O.Tyttanicum.

Świeże oregano można przechowywać do 3 dni w lodówce.

Alternatywa – gotowy susz lebiodki oraz suplementy w kapsułkach i płynie. Za najlepsze oregano uważa się lebiodkę rosnącą dziko na terenie Grecji lub Turcji tzw. dzikie oregano Origanum minutiflorum.

Wykorzystanie oregano w kuchni, kosmetyce i przemyśle

Przyprawa o ostrym, cierpkim smaku i słodkim, aromatycznym, tymiankowym zapachu do zup, warzyw (szczególnie pomidorów, marynowanych kaparów, oliwek, czarnej fasoli, cukinii, bakłażana), mięs (drób, wieprzowina, wołowina, baranina, cielęcina), gulaszów, ryb i owoców morza, potraw na bazie sera i jajek, pizzy, omletów, zapiekanek, pieczonych ziemniaków, makaronów, sałatek, sosów, oliwy z oliwek, wódek, wermutów, likierów, pieczywa drożdżowego

Składnik mieszanek przyprawowych np. ziół prowansalskich. Doskonale współgra z bazylią, czosnkiem, tymiankiem, pietruszką, majerankiem i pieprzem.

Oregano to powszechna przyprawa w tradycyjnej kuchni włoskiej, greckiej, tureckiej, hiszpańskiej i portugalskiej.

W lecznictwie wykorzystuje się części naziemne, ziele oregano Origani herba i olejek Origani oleum, zarówno w zastosowaniu dietetycznym jak i zewnętrznym np. do płukania gardła lub kąpieli.

Przy czym olejek z oregano ze względu na wyższe stężenie karwakrolu ma silniejsze działanie terapeutyczne, wymaga rozsądnego i ostrożnego stosowania.

Napar z oregano. 2 łyżki ziela zalać 2 szklankami wrzątku i zaparzać 15 minut pod przykryciem. Odstawić na 10 minut i przecedzić. Pić 1/2-2/3 szklanki 2-3x dziennie 30 minut przed posiłkiem (działanie rozkurczowe i pobudzające trawienie) lub po (działanie wiatropędne i wykrztuśne). Także jako płukanka np. ust i gardła. Drugi własny produkt lebiodkowy, który warto mieć w domu to nalewka z oregano – 1-2 ml 3x dziennie.

Oregano kiedyś stanowiło element bukietów kwiatowych, środek aromatyzujący wodę do mycia, a wraz z oliwą z oliwek mieszankę na porost włosów u mężczyzn. Liście wykorzystywano jako alternatywę herbaty lub tytoniu, świeżymi nacierano dębowe meble i podłogi nakładając pachnącą powłokę. Oregano było także środkiem konserwującym mleko podczas burzy, które chroniło je przed skwaśnieniem oraz dwukolorowym barwnikiem – ziele barwiło tkaniny na czarno, kwiaty wełnę na pomarańczowo. Kiedyś w Polsce kwitnącymi szczytami oregano przyprawiano piwo.

Olejek z oregano jest wykorzystywany do masażu i jako składnik kosmetyków tj. płyny do kąpieli, pasty do zębów, płyny do płukania ust, preparaty do pielęgnacji włosów oraz jako składnik środków przeciwbólowych np. na wschodzie tzw. masło chmielewoje na ból zęba. Właściwości przeciwdrobnoustrojowe olejku lebiodkowego nadają mu potencjał środka konserwującego żywność.

W weterynarii dodatek do pożywienia przy braku apetytu, zaburzeniach trawiennych, nadmiernej fermentacji jelitowej, wzdęciach, zakażeniu motylicą, dychawicy oskrzelowej, nieżytach układu oddechowego, pryszczycy, chorobie reumatycznej oraz profilaktycznie chorym i starym zwierzętom. Zewnętrznie przy trudno gojących się ranach, parchach, świądach i innych dermatozach.

Oregano. Skład i wartości odżywcze

100g suszonego oregano

Wartość energetyczna 265 – 306 kalorii (1107 – 1281 kJ)
Białko 9 – 11 g w tym tryptofan 0,203 treonina 0,322 izoleucyna 0,441 leucyna 0,78 lizyna 0,5 metionina 0,127 cystyna 0,11 fenyloalanina 0,449 tyrozyna 0,297 walina 0,585 arginina 0,449 histydyna 0,144 alanina 0,5 kwas asparaginowy 1,009 kwas glutaminowy 0,975 glicyna 0,517 prolina 1,712 seryna 0,314
Tłuszcz 4,28 – 10,3 g
w tym nasycone 1,551 – 2,7
jednonienasycone 0,716
wielonienasycone 1,369 – 5,2
omega-3 4180 mg
omega-6 1050 mg
Węglowodany 64,4 – 68,92 g w tym cukry 4,1
Błonnik 42,5 – 42,8 g
Pozostałe substancje warte odnotowania fitosterole 203 mg; olejek 3%: fenole (karwakrol i tymol do 40-60%), seskwiterpeny, garbniki, katechina, kwasy fenolowe (hydrobenzoesowy, wanilinowy, kawowy, ursulowy, kumarowe, ferulowy, galusowy, rozmarynowy, chlorogenowy i dihydroksykawowy), flawonoidy (apigenina, luteolina, kwercetyna, kemferol, eriodykcjol, naryngenina)

Witaminy

Witamina C 2,3 – 50 mg
Cholina 32,3 mg
Witamina E 18,26 – 18,9 mg
Betaina 9,8 mg
Niacyna, B3, PP 4,64 – 6,2 mg
Witamina B6 1,044 – 1,2 mg
Kwas pantotenowy, B5 0,921 mg
Ryboflawina, B2 0,3 – 0,528 mg
Tiamina, B1 0,177 – 0,3 mg
Witamina K 621,7 µg
Kwas foliowy, B9 237 – 274 µg
Witamina A 1701 – 6903 IU

Minerały

Wapń 1576 – 1597 mg
Potas 1260 – 1669 mg
Magnez 270 mg
Fosfor 148 – 200 mg
Żelazo 36,8 – 44 mg
Sód 15 – 25 mg
Mangan 4,7 – 4,99 mg
Cynk 2,69 – 4,4 mg
Miedź 0,633 – 0,9 mg
Selen 4,5 – 5,9 µg

Działanie, właściwości i wskazania do stosowania oregano i olejku z niego

Poniższe zasady bezpieczeństwa dotyczą głównie wysokiej podaży ziela oregano lub olejku z oregano stosowanego wewnętrznie w stosunkowo dużych dawkach

Wymagana konsultacja lekarska

  • wysoki poziom cukru, cukrzyca i stosowanie leków przeciwcukrzycowych lub suplementów diety o tym samym działaniu – karwakrol może obniżać cukier we krwi i tym samym nasilać działanie powyższych środków
  • suplementacja litem – olejek z oregano może spowalniać usuwanie litu z ustroju
  • anemia, suplementacja żelazem – związki fenolowe z oregano mogą spowalniać przyswajanie żelaza
  • suplementacja cynkiem – oregano może ograniczać wchłanianie cynku

Przeciwwskazania

  • ciąża, szczególnie 1. trymestr – działanie rozkurczowe na macice
  • karmienie piersią
  • dzieci
  • leki na rozrzedzenie krwi – oregano działa tak samo, co zwiększa ryzyko krwotoków
  • planowany zabieg chirurgiczny np. wyrwanie zęba, w ciągu następnych 2 tygodni
  • planowany poród
  • uczulenie, alergia na rośliny z rodziny jasnowatych
Źródła
czytelniamedyczna.pl/2623,oregano-fascynujaca-przyprawa-ale-czy-tylko-mozliwe-zastosowania-substancje-akt.html
pl.wikipedia.org/wiki/Lebiodka_pospolita
poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/oregano-i-olejek-z-oregano-wlasciwosci-lecznicze-i-zastosowanie_43493.html
pl.herbs2000.com/ziola/oregano.htm
klaudynahebda.pl/olejek-z-oregano/
nutritiondata.self.com/facts/spices-and-herbs/197/2
ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/277?n1=%7BQv%3D1%7D&fgcd=&man=&lfacet=&count=&max=50&sort=default&qlookup=oregano&offset=&format=Full&new=&measureby=&Qv=1&ds=&qt=&qp=&qa=&qn=&q=&ing=

» Sprawdź aktualną cenę oregano i produktów lebiodkowych » Stosuj w zdrowym żywieniu i leczeniu »

Sprawdź proponowane artykuły

Komentarz, opinia, odpowiedź, pytanie?.. są tu mile widziane, dlatego śmiało pisz ↓

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.