Wrzody żołądka i dwunastnicy to w swojej istocie podrażnienie i uszkodzenie struktury błony śluzowej żołądka lub dwunastnicy przez kwas/sok żołądkowy, który zawiera w swoim składzie silnie żrący kwas solny. Ostatnia aktualizacja artykułu 29.12.2016

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy to choroba zakaźna i jedno z najczęstszych schorzeń przewodu pokarmowego, choć według statystyk jej występowanie w Polsce i krajach rozwiniętych spada na przestrzeni ostatnich dekad.

Przyczyny wrzodów układu pokarmowego i czynniki sprzyjające rozwojowi/zaostrzeniu choroby

• zakażenie bakterią Helicobacter pylori (Hp), które odpowiada za większość przypadków – około 90% wrzodów dwunastnicy i 70-80% wrzodów żołądka (Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny w 2005 roku dla 2 australijskich patologów z Uniwersytetu w Perth – Barry Marshall i Robin Warren)
• czynniki genetyczne skutkujące nadmiarem kwasu solnego produkowanego w żołądku lub ułatwionym przyleganiem Hp do nabłonka żołądka (grupa krwi 0)
• nadmierne stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), co dotyczy m.in. wrzodów żołądka (4-krotnie zwiększone ryzyko choroby)
• palenie papierosów i nadmierne spożycie alkoholu
• stres i czynniki psychologiczne
• radioterapia
• oparzenie i uraz mechaniczny

Zakażenie Helicobacter pylori jest powszechne na świecie – szacuje się, że minimum 70% populacji w krajach rozwijających się i około 30% w krajach rozwiniętych. Szacunki dla Polski to około 80% zakażonych osób dorosłych i około 30% osób do 18 roku życia. Zakażenie bakterią przebiega na drodze pokarmowej – najczęściej przez 10 rokiem życia dziecko zostaje zakażone przez matkę. Zakażenie może utrzymywać się przez całe życie, ale także samoistnie ustąpić na ogół w dzieciństwie.

Najczęściej owrzodzenie żołądka i dwunastnicy jest bezpośrednio wywoływane przez bakterie Helicobacter pylori, dlatego w większości przypadków wystarczy 1-2 tygodniowe leczenie farmakologiczne. Obecnie polega ono na terapii łączącej inhibitor pompy protonowej (IPP, obniżenie kwasowości żołądka) z zestawem antybiotyków, co daje 80-90% skuteczność w eliminacji bakterii. Jednak jest odnotowywana zmniejszająca się wrażliwość Hp na stosowane leki, dlatego są już proponowane nowe schematy leczenia jak terapia poczwórna lub sekwencyjna.

Objawy wrzodów żołądka i dwunastnicy

• ból w nadbrzuszu, między klatką piersiową a pępkiem (po posiłku = wrzody żołądka, na czczo = wrzody dwunastnicy)
• zgaga, niesmak w ustach
• nudności i wymioty
• odbijanie o kwaśnym lub gorzkim posmaku
• brak apetytu i niestrawność
• zaparcia na zmianę z biegunkami
• spadek masy ciała
• wzdęcia i czkawka

Wrzody żołądka i dwunastnicy. Leczenie i zapobieganie

Niestety najczęściej wrzody są trudne do wyleczenia bez zastosowania farmakologii. Owrzodzenie jest przewlekłe i nawracające, jeśli nie przestrzega się zaleceń profilaktycznych i dietetycznych. Każdy wrzodowiec powinien wiedzieć jak łagodzić dolegliwości oraz jakie zmiany wprowadzić do codziennego życia, aby trwale pozbyć się choroby wrzodowej.

• Dieta wrzodowa, zalecenia dietetyczne i suplementy naturalne

Optymalna indywidualna dieta i regularność jedzenia

Po prostu zrezygnuj z potraw, po których źle się czujesz. Zbyt duża ilość pewnych pokarmów lub napojów może podrażniać wrzody. Skuteczną dietę wrzodową można określić dwoma przymiotnikami – przeciwzapalna i przeciwbakteryjna.

Najkorzystniej jeść 6 razy dziennie, ponieważ pokarm neutralizuje kwasy żołądkowe podrażniające wrzody.

Produkty stosowane umiarkowanie i ostrożnie

• Mleko. Wcześniej sądzono, że mleko łagodzi ostry stan zapalny towarzyszący wrzodom. Dziś wiadomo, że powoduje tzw. efekt odbicia – działa buforująco na kwasy przynosząc krótkotrwałą ulgę a finalnie pobudza ich wydzielanie.
• Żelazo. Ten pierwiastek podrażnia żołądek.
• Alkohol spożywany umiarkowanie nie podrażnia wrzodów i nie zwiększa ryzyka powstawania nowych.

Produkty zaostrzające objawy…

… to potrawy ciężkostrawne, tłuste i smażone, kawa, herbata i napoje gazowane, cebula i pikantne przyprawy, choć bywają wyjątki (patrz niżej ↓). Dopuszczalną alternatywą jest kisiel, galaretka, kawa zbożowa, czerstwe pieczywo, kasze, twarożki i chude, gotowane mięso.

Brokuły i ich kiełki

Sulforafan, najważniejszy związek aktywny występujący najobficiej w brokułach i ich kiełkach, efektywnie hamuje wzrost Helicobacter pylori. Ten cenny składnik znajduje się także w innych warzywach krzyżowych jak brukselka, kalafior, kapusta, jarmuż, kalarepa, rukola, rzepa, rzeżucha, rzodkiew.

Biała kapusta

Wspomaga produkcję aminokwasu stymulującego dopływ krwi do błony śluzowej żołądka. Dzięki temu jest ona lepiej odżywiona i tym samym wzmocniona, co korzystnie wpływa na leczenie wrzodów. Kapusta to także bogate źródło, bardzo ważnych w skutecznej terapii wrzodowej, witamin C i U (sulfonian metioniny).

Najskuteczniejszy jest świeży sok z ekokapusty z wyciskarki wolnoobrotowej. Pić pół szklanki przed każdym posiłkiem i przed snem, codziennie przez kilka tygodni. Najkorzystniej przygotowywać świeży sok tuż przed spożyciem.

Banany

Zawierają związki przeciwbakteryjne, które hamują rozwój wrzodów wywoływanych przez Hp. Wpływają także w sposób naturalny na obniżenie kwasowości soków żołądkowych, co niweluje stan zapalny. Wrzodowcy powinni zjadać minimum 3 banany dziennie – całe, w formie zmiksowanego szejka lub wysuszone na proszek w połączeniu z miodem.

Pieprz cayenne (papryka ostra)

Kapsaicyna hamuje wydzielanie kwasów żołądkowych, zwiększa produkcję substancji zasadowych, pobudza tworzenie śluzu i poprawia przepływ krwi w śluzówce żołądka. Tym samym zapobiega i wspiera leczenie choroby wrzodowej.

Szczyptę pieprzu cayenne (1/8 łyżeczki) wymieszać w szklance wody. Pić 2x dziennie przez 2-3 dni. Zwiększyć porcję pieprzu do 1/4 łyżeczki i pić przez resztę tygodnia. Alternatywą są suplementy kapsaicyny (natychmiast po jedzeniu przez tydzień) lub dodawanie szczypty pieprzu do potraw.

Czosnek

Ze względu na swoje znane właściwości przeciwbakteryjne skutecznie ogranicza wzrost bakterii Hp. Jeść 2-3 ząbki zmiażdżonego lub posiekanego czosnku dziennie i popić szklanką wody.

Olej lniany »

Dzięki wysokiej zawartości NNKT (Niezbędne Nienasycone Kwasy Tłuszczowe) wzmacnia błony śluzowe układu pokarmowego i tym samym przeciwdziała wrzodom. Warto włączyć go na stałe do diety. Alternatywą jest siemię lniane.

Olej kokosowy »

Dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym (wysoka zawartość kwasu laurynowego) wspiera leczenie wrzodów. Może służyć np. jako olej do smażenia lub masło. Te same właściwości wykazuje również mleko i woda kokosowa oraz świeży kokos.

Jeść i pić przez cały dzień. Efekty powinny być odczuwalne po tygodniu.

Miód Manuka »

Dzięki rekordowej zawartości antybakteryjnego methylglyoxalu (MGO) hamuje rozwój i zabija aż 7 szczepów Helicobacter pylori. Dodatkowo obniża stężenie kwasu solnego i wspomaga regenerację uszkodzonej błony śluzowej żołądka. Tym samym coraz częściej jest wykorzystywany w efektywnym leczeniu wrzodów. Zaleca się 1-2 łyżeczki dziennie.

Inne miody również są pomocne w leczeniu wrzodów ze względu na zawartość enzymu o nazwie oksydaza glukozy, z którego powstaje przeciwbakteryjny nadtlenek wodoru niszczący bakterie Helicobacter pylori. Dodatkowo, miód niweluje stan zapalny błony śluzowej. Najwięcej nadtlenku wodoru powstaje po kilkugodzinnym rozpuszczaniu miodu w wodzie.

Lukrecja

Wspomaga produkcję ochronnego śluzu w żołądku i jelitach, co niweluje ból owrzodzeń i przyspiesza ich gojenie. Pół łyżeczki sproszkowanego korzenia lukrecji wymieszać w szklance wody i zostawić na noc pod przykryciem. Rano dodać szklankę ugotowanego białego ryżu i całość zjeść. Stosować raz dziennie przez tydzień. Alternatywą jest herbata z lukrecją pita 2-3 razy dziennie przez tydzień lub ekstrakt lukrecji w tabletkach/kapsułkach – 3x dziennie przez tydzień.

Kozieradka

Bogata w związki śluzowate chroni wyściółkę żołądka tak samo jak śluz, co ułatwia proces gojenia. Zagotować 1 łyżeczkę nasion kozieradki w 2 szklankach wody. Odcedzić, dodać miodu i wypić. Alternatywą jest spożywanie 1 łyżeczki sproszkowanych nasion kozieradki wraz z mlekiem lub szklanki ugotowanych liści kozieradki z odrobiną miodu. Wybrany przepis stosować 2x dziennie przez tydzień.

Wiąz czerwony

Wewnętrzna kora wiązu zawiera sporą ilość śluzu, który łagodzi stany zapalne układu pokarmowego i ból z tym związany. 1 łyżeczkę sproszkowanej kory wiązu dodać do szklanki ciepłej wody. Pić 3x dziennie przez tydzień.

Kleiszcze smakowite, Klejowiec jadalny (Wood Apple, Bael)

Liście tego egzotycznego drzewa zawierają taniny chroniące żołądek przed uszkodzeniem wywołanym nadmiernym wydzielaniem kwasu żołądkowego. Natomiast sok z owoców tego drzewa zmniejsza ból i stan zapalny ze względu na zawartość śluzów.

Do miedzianego naczynia wlać szklankę wody, zanurzyć 2-3 liście i moczyć przez noc. Rano przecedzić i wypić na czczo. Powtarzać codziennie przez klika tygodni.

Taksyfolina »

Znana także jako dihydrokwercetyna (DHQ) to flawonoid, antyoksydant i silny synergetyk głównie dla witaminy C – wzmacnia i przedłuża jej aktywność biologiczną. Taksyfolina wykazuje m.in. działanie przeciwzapalne, antybiotyczne i gastroprotekcyjne. Łagodzi postresowy skurcz naczyń krwionośnych umożliwiając dotlenienie tkanek, przyspiesza gojenie ran, łagodzi ból i przeciwdziała bakteriom Helicobacter pylorii w przebiegu choroby wrzodowej.

Niestety w żywności znajdują się małe ilości dihydrokwercetyny. Szybki efekt terapeutyczny zapewniają jej ekstrakty. Otrzymałem możliwość sprawdzenia na sobie mocy tego przeciwutleniacza. » Recenzja najsilniejszego suplementu taksyfoliny i porównanie z innymi preparatami »

Sole bizmutu

Zawarte np. w Pepto-Bismol, mogą okazać się pomocne szczególnie przy nawrocie owrzodzenia. Mają działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne, ściągające i pobudzające gojenie wrzodów. Podczas stosowania bizmutu występuje czarne zabarwienie stolca i odwracalne zabarwienie zębów i języka.

Leki naturalne i zioła wspierające leczenie wrzodów…

• Colostrum. Naturalny suplement immunologiczny wspomagający leczenie chorób układu pokarmowego.
• Ostropest plamisty. Wzmacnia naczynia krwionośne i powstrzymuje krwawienia wewnętrzne.
• Triphala. Mieszanka ziołowa z medycyny indyjskiej skutecznie wspomaga regeneracje błony śluzowej przewodu pokarmowego. Ze względu na wysoką efektywność jest stosowana przy wielu schorzeniach układu trawiennego.

• Pozostałe sposoby na wrzody układu pokarmowego

Środki zobojętniające tylko łagodzą objawy

Dostępne bez recepty. Łagodzą doraźnie dolegliwości, ale nie leczą owrzodzenia!

Ostrożnie z lekami przeciwbólowymi NLPZ…

… gdyż niszczą one błonę śluzową żołądka. Najmniej toksyczny jest ibuprofen, a najbezpieczniejszy dla żołądka lek przeciwbólowy to paracetamol.

Rzucenie palenia papierosów może być przełomem w leczeniu choroby wrzodowej!

Osoby niepalące znacznie rzadziej cierpią na wrzody niż palacze, u których także częściej dochodzi do nawrotów choroby wrzodowej i dłuższego gojenia ran. Dlatego rzucenie palenia może być brakującym elementem w leczeniu wrzodów o charakterze przewlekłym i nawracającym!

Mniej stresu, więcej relaksu

Myśl o rzeczach przyjemnych oraz analizuj przyczyny niepokoju. Skuteczne metody walki ze stresem:

• zmiana środowiska pracy na mniej stresogenne, zmiana miejsca zamieszkania z dużego miasta na miasteczko
• ćwiczenia oddechowe, 3-4 głębokie oddechy szybko sprowadzają uczucie spokoju, natomiast wysiłek fizyczny szybko rozładowuje napięcie
• techniki relaksacyjne tj. medytacja, joga, techniki wizualizacji…

Czas leczy rany

Choroba wrzodowa przebiega cyklicznie i w znacznej większości przypadków po kilku latach owrzodzenie ustępuje. Ale… przeciętny czas gojenia nieleczonego wrzodu trawiennego to 15 lat.

Porada lekarska

Objawem większości wrzodów jest tylko ból, jednak krwawiący wrzód stanowi zagrożenie dla życia – może drastycznie obniżyć ciśnienie tętnicze i zagrozić funkcjonowaniu ważnych narządów tj. mózg, serce czy nerki.

Wystąpienie poniższych objawów jest sygnałem do kontaktu z lekarzem

• nudności i nagłe wymioty, których treść wygląda jak fusy po kawie
• czarny stolec lub obecność w nim czerwonej krwi
• zawroty głowy i omdlenia

Źródła
» Effects of high dose vitamin C treatment on Helicobacter pylori infection and total vitamin C concentration in gastric juice (1998)
pol. Wpływ wysokich dawek witaminy C w leczeniu zakażenia Helicobacter pylori i całkowitego stężenia witaminy C w soku żołądkowym
ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9926292
» Rapid Healing of Peptic Ulcers in Patients Receiving Fresh Cabbage Juice (1949!)
pol. Szybkie gojenie wrzodów trawiennych u pacjentów przyjmujących sok ze świeżej kapusty
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1643665/pdf/califmed00295-0012.pdf
» Capsaicin and gastric ulcers (2006)
pol. Kapsaicyna i wrzody żołądka
ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16621751
» Gastroprotective effect of fenugreek seeds (Trigonella foenum graecum) on experimental gastric ulcer in rats (2002)
pol. Efekt gastroprotekcyjny nasion kozieradki (Trigonella foenum graecum) na eksperymentalnym wrzodzie żołądka u szczurów
sciencedirect.com/science/article/pii/S0378874102001174
» University of Maryland Medical Center - Licorice (Lukrecja)
umm.edu/health/medical/altmed/herb/licorice
» Źródła własne