Butelka octu jabłkowego dla zdrowo wtajemniczonych stanowi wyjątkowo utylitarny specyfik, niezbędny na letnich wakacjach, zimowych feriach czy przy wiosenno-jesiennych przesileniach. Prozdrowotne właściwości octu jabłkowego są znane z wielu starożytnych kultur z całego świata.

Był wykorzystywany jako konserwant żywności, dodatek do kąpieli, składnik orzeźwiającego napoju czy środek wspomagający trawienie, leczenie chorób układu oddechowego, ran skóry oraz specyfik do cucenia omdlałych reprezentantek płci pięknej. Jednak do tej pory brakuje jednoznacznych, rzetelnych badań naukowych potwierdzających wszystkie właściwości lecznicze octu jabłkowego. Pomimo tych deficytów jest współcześnie znany jako ogólnoustrojowy naturalny regulator metabolizmu, który w sposób pośredni lub bezpośredni wpływa na przebieg wielu chorób.

Jak powstaje ocet jabłkowy?

Podczas beztlenowej fermentacji jabłek (lub innych owoców) powstaje alkohol, natomiast tlenowa fermentacja skutkuje uzyskaniem octu. W tym przypadku powstały alkohol jest przetwarzany przez bakterie tlenowe Acterobacter i drożdże na kwas octowy.

Innymi słowy, ocet jabłkowy to zepsute wino jabłkowe.

Ocet jabłkowy. Skład i wartości odżywcze

100ml octu jabłkowego, organicznego

Niestety, wiarygodne bazy produktów jak ndb.nal.usda.gov/ndb/search/list, nutritiondata.self.com czy frida.fooddata.dk/?lang=en nie potwierdzają bogatego składu organicznego octu jabłkowego, zarówno w produktach przemysłowych jak i we wzorcu odniesienia (ang. standard reference). Prezentują tylko następujące wartości:

• wartość energetyczna: 20-83 kcal
• węglowodany:  13,33-20 g
• sód: 480 mg
• potas: 34-100 mg
• wapń: 7 mg

Dodatkowo niektóre badania naukowe wspominają o zawartości składników takich jak:

• kwasy: octowy (najważniejszy bioaktywny składnik octu!), mlekowy, cytrynowy, galusowy, chlorogenowy, kawowy, p-kumarynowy i ferulowy
• witamina E
• katechiny, epikatechiny
• pektyny (błonnik)

Tym samym, spotykany na różnych stronach internetowych skład octu jabłkowego prezentujący następujące składniki…

• witaminy: A, B, C, P
• minerały: krzem, magnez, fluor, chlor, żelazo, miedź, fosfor, siarka
• beta-karoten

…nie został (jeszcze) potwierdzony w oficjalnych badaniach laboratoryjnych.

Właściwości octu jabłkowego

Pomimo deficytu badań składu octu jabłkowego można śmiało przyjąć, że jego właściwości wynikają z dietetycznych zalet jabłek. Posiada on szerokie zastosowanie zarówno wewnętrzne w diecie jak i zewnętrzne na skórę.

• Wspomaga trawienie i przyspiesza metabolizm poprzez nasilenie wydzielania większej ilości soków żołądkowych, szybsze syntetyzowanie enzymów trawiennych oraz poprawę perystaltyki jelit.
• Niszczy prawie wszystkie bakterie chorobotwórcze w układzie pokarmowym i na skórze.
• Obniża poziom złego cholesterolu LDL i wzmacnia naczynia krwionośne, co zmniejsza ryzyko i wspomaga leczenie chorób układu krwionośnego, w tym miażdżycy.
• Reguluje gospodarkę kwasowo-zasadową.
• Efektywnie wspomaga oczyszczanie organizmu i odchudzanie poprzez usuwanie nadmiaru zgromadzonej wody, produktów przemiany materii i toksyn (właściwości odwadniające) oraz poprzez działanie sprzyjające rozkładaniu tłuszczy, obniżaniu ich przyswajalności i tym samym ograniczaniu stopnia odkładania w ustroju.
• Ogólnie wzmacnia organizm i jego odpowiedź odpornościową.

Jednakże badania naukowe przeprowadzone do tej pory potwierdziły tylko niektóre właściwości octu jabłkowego:

• antybakteryjne
• konserwujące żywność
• obniżające poposiłkowe stężenie glukozy we krwi i poprawiające wrażliwość insulinową
• zwiększające sytość i tym samym ograniczające podaż kalorii
• redukujące poziom trójglicerydów, cholesterolu i ciśnienia krwi (badania na zwierzętach)
• antynowotworowe (spowalnia wzrost komórek nowotworowych i zmniejsza guzy – badania na szczurach i w probówkach)

Jak dawkować ocet jabłkowy w diecie? Ogólne zalecenie profilaktyczne

1 łyżka stołowa octu na szklankę wody przed każdym posiłkiem + opcjonalnie 2-3 łyżeczki octu w szklance wody 2-3x dziennie bezpośrednio po posiłku. Pić małymi łyczkami.

Ocet jabłkowy. Zastosowanie jako suplement diety

Dokładne dawkowania octu jabłkowego na określone zaburzenia znajdują się w opisach leczenia schorzeń wymienionych poniżej – wystarczy kliknąć w link.

• Odchudzanie. Łagodny środek wspomagający zrzucanie wagi i redukcję otyłości brzusznej, dzięki właściwościom protrawiennym i detoksykującym. Efekt odchudzający będzie większy po połączeniu octu ze zbilansowaną, zdrową dietą i aktywnością ruchową. Przy regularnym i długoterminowym stosowaniu następuje systematyczne zmniejszenie wagi o 1,5 do 2 kilogramów miesięcznie.
• Miażdżyca. Ocet zapobiega odkładaniu się wapnia w tętnicach i wspomaga leczenie miażdżycy. 2x dziennie stosować napój z 1 łyżki octu i 1 łyżki miodu na szklankę przegotowanej wody.
• Cukrzyca. Ocet w diecie spowalnia wzrost poziomu glukozy we krwi, dlatego ma wpływ na wydzielanie insuliny. Prawdopodobnie spowalnia także opróżnianie żołądka i obniża indeks glikemiczny spożytego posiłku. Wymagana konsultacja lekarska!
• Choroby stawów. Kuracja octowa jest pomocna przy stanach zapalnych jak artretyzm, dna moczanowa, reumatoidalne zapalenie stawów itp.
• Problemy trawienne, żołądkowe, zatrucia pokarmowe. Właściwości rozpraszające octu szybko łagodzą niestrawność.
• Zakwaszenie żołądka. Ocet jabłkowy to jeden z lepszych produktów dbających o właściwą kwasowość soków żołądkowych i tym samym odpowiednie trawienie pokarmów.
• Nudności, mdłości. Działanie octu pobudzające trawienie skutecznie rozprawia się z tą dolegliwością.
• Oczyszczanie wątroby. Ocet jabłkowy jest wykorzystywany w okresie przygotowującym do terapii oczyszczania wątroby jako produkt rozmiękczający nagromadzone kamienie i złogi zanieczyszczeń.

Dodatkowo

• Nadciśnienie
• Zgaga
• Kamienie nerkowe
• Bezsenność

Ocet jabłkowy. Zastosowanie jako środek miejscowy na skórę

• Półpasiec. Ocet jabłkowy może być bardzo pomocną alternatywą w terapii półpaśca, jeśli brakuje możliwości kontaktu z lekarzem.
• Rany i oparzenia. Przemywanie zmian skórnych czystym octem w przypadku oparzeń może zapobiec pęcherzom, natomiast w przypadku rany, odkaża i przyspiesza gojenie.
• Znamiona, pieprzyki. Stosować wacik nasączony octem jabłkowym bezpośrednio na znamię, owinąć bandażem na 8 godzin. Terapia wymaga konsultacji dermatologicznej!
• Ciemne plamy starzeniowe lub posłoneczne. Codziennie na 30 minut nakładać mieszaninę octu jabłkowego i chrzanu.
• Astma. Ocet jabłkowy poprzez rozszerzanie naczyń krwionośnych usprawnia proces oddychania.
• Angina, ból gardła, zapalenie migdałków. Właściwości antyseptyczne i antybakteryjne octu sprawdzają się w płukaniu gardła.
• Skurcze mięśni. Dzięki zawartości potasu i witaminy E ocet wspomaga kondycję mięśni.

Dodatkowo

• Żylaki, zmęczenie nóg, zaburzenia mikrokrążenia żylnego
• Atopowe zapalenie skóry, egzema
• Trądzik, pryszcze, wypryski, zapchane pory
• Kurzajki
• Katar, zatkany nos, zapalenie zatok
• Wybielanie zębów
• Pocebulowa lub poczosnkowa nieprzyjemna woń z ust
• Śmierdzące stopy

Równoległe współwystępowanie powyższych chorób?…

… np. reumatyzm, nadciśnienie, nadwaga i bezsenność. W takim układzie można równolegle stosować proponowane terapie octowe, ale nie dłużej niż 21 dni.

Ocet jabłkowy jako wyjątkowo praktyczny specyfik może służyć również jako ekologiczny środek czyszczący w gospodarstwie domowym np. do usuwania plam na ceramice i tapicerce.

Jak zrobić ocet jabłkowy? Przepis na ocet jabłkowy

Masowo produkowany, gotowy, mętny, nieoczyszczony, ekologiczny (bio, organiczny) ocet jabłkowy kupowany w sklepie powinien być stosowany tylko jako czasowy zamiennik octu własnej produkcji np. w okresie deficytu świeżych jabłek, paraliżującego lenistwa czy… nieznośnej niecierpliwości w oczekiwaniu na zakończenie fermentacji własnego octu 😉

Samodzielnie przygotowany ocet jabłkowy z zachowaniem wszystkich zasad produkcji ma znacznie lepsze właściwości terapeutyczne i pewniejszy skład niż oświadczenia producentów przemysłowych na etykietach.

Lenistwo? Niecierpliwość? Brak jabłek? Sprawdź aktualne ceny gotowego octu jabłkowego »

Potrzebne składniki

Wartości w nawiasach są podane dla zachowania proporcji np. dla 2 litrów wody należy wszystko podwoić.

• Jabłka lub ogryzki, obierki z jabłek (800g). Sprawdzone odmiany to zimowy boiken, papierówki, antonówki, renety, kronselki, kosztel. Podobno połączenie jona gold i złota reneta w proporcji 1:1 daje najbardziej kwaśną odmianę octu. Najlepsze będą nietuningowane jabłka ekologiczne np. od zaprzyjaźnionego działkowca.
• Cukier (100g, 0,5-1 szklanka na 1 litr wody, łyżka stołowa na 250ml wody) lub miód naturalny (1 łyżeczka na 250ml wody). Im słodsze jabłka, tym mniej cukru.
• Woda (1 litr)

Opcjonalnie

• Drożdże (10g)
• Skórka chleba (piętka)
• Estragon suszony (1 łyżeczka na 2kg jabłek)

Potrzebne akcesoria

• Szklane naczynie np. 2-litrowy słoik z jak największym otworem dla jak najlepszego dostępu powietrza.
• Drewniana łyżka ewentualnie plastikowa. Metalowa może reagować z octem zmieniając jego skład.

Naczynie i łyżkę wyparzyć i wytrzeć do sucha czystym materiałem przed kontaktem ze składnikami!

• Czysta gaza lub tkanina np. ręcznik lniany w rozmiarze większym od otworu wybranego naczynia.
• Gumka lub sznurek

Jak przygotować ocet jabłkowy?

1. Umyte całe jabłka ze skórką pokroić na ćwiartki (z gniazdami lub bez), usunąć plamki i włożyć do naczynia. Można je również zetrzeć na tarce. Ogryzki lub obierki nie potrzebują obróbki.
2. Całość zalać przegotowaną letnią wodą z cukrem. Jabłka nie mogą wystawać nad powierzchnię wody, bo pojawi się pleśń psująca ocet, dlatego całość warto docisnąć szklanką, małym słoikiem z wodą, małym talerzem zachowując dopływ tlenu dla bakterii octowych lub z wykałaczek zrobić kratkę dociskającą. Zostawić kilka centymetrów wolnej przestrzeni od krawędzi naczynia, gdyż podczas fermentacji jabłka będą się unosić do góry.
3. Opcja: dodać pokruszone drożdże i piętkę chleba.
4. Cały otwór naczynia szczelnie przykryć gazą lub inną przepuszczalną tkaniną a brzegi zacisnąć gumką recepturką lub sznurkiem, dzięki czemu do środka niedostaną się ewentualne owady i zanieczyszczenia. Odstawić w ciemne i ciepłe miejsce (20-26°C) na 10 dni.
5. Szczególnie przez pierwsze 1-2 tygodnie 2-3x dziennie zamieszać energicznie czystą drewnianą łyżką – powinna pojawić się piana.
6. Po 10 dniach zawartość przecedzić przez gazę i otrzymany płyn odstawić w chłodne i ciemne miejsce na około 45 dni.
7. Po 45 dniach otrzymany płyn przecedzić i rozlać do szklanych, wyparzonych i szczelnych pojemników, które przechowuje się w chłodzie (i ciemności, jeśli pojemniki nie są ciemne).

Mniej angażująca procedura produkcji octu jabłkowego wyklucza pierwsze przecedzanie po 10 dniach – wystarczy odstawić w ciemne i ciepłe miejsce na 2-5 tygodni.

Praktyczne wskazówki

• Długość fermentacji zależy od słodkości jabłek, ilości dodanego cukru i temperatury przechowywania – trwa od 2 do 5 tygodni. Im słodziej i cieplej, tym szybciej. Osobiście dół i boki słoika okładam wyciętym na wymiar cienkim styropianem, następnie całość wkoło oklejam taśmą klejącą i wkładam do elastycznej czapki (może być również worek czy siatka) nie zakrywając otworu z gazą.
• Koniec fermentacji objawia się tym, że woda przestaje się pienić i nie powstają bąbelki.
• Wątpliwości co do końca fermentacji? Jeśli kwaśny, octowy zapach nie jest wystarczająco wyraźny to po 14-21 dniach odcedzić surowiec, dodać cukru (lub miodu) i poczekać jeszcze tydzień aż dojrzeje.
• Spuchnięte zamknięcia pojemników? Strzelające korki? Jeśli przelany do butelek ocet nadmiernie gazuje wypychając zamknięcia to objaw jego niedojrzałości. Wówczas należy przykryć naczynia na kolejne 2-3 dni tylko gazą i po upływie tego czasu ponownie zamknąć.
• Dojrzały ocet: kwaśny, octowy zapach owoców, smak octu, kolor żółty, złoty, bursztynowy, lekko mętnawy.
• Gotowy ocet można przechowywać przez kilka tygodni, najlepiej w lodówce. Z czasem będzie nabierał coraz większej kwasowości.
• Pasteryzacja octu dla dłuższego przechowywania. Podgrzać do temperatury 60°C. Nie wolno przekroczyć temperatury 71°C, gdyż wówczas kwas octowy wyparuje i ocet straci swoje właściwości.
• Ocet można przygotować z dowolnych owoców!

Przedawkowanie octu jabłkowego

Długoterminowe stosowanie nadmiernych dawek octu jabłkowego prowadzi do:

• podrażnienia śluzówki żołądka, co z kolei sprzyja powstaniu wrzodów żołądka
• hipoglikemii, dlatego diabetycy muszą konsultować włączenie octu jabłkowego do jadłospisu ze swoim lekarzem
• zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej, obniżenia poziomu potasu i odwodnienia
• erozji szkliwa
• zaburzeń funkcji wątroby

Ocet jabłkowy. Przeciwwskazania

• wrażliwy żołądek
• wrzody żołądka i dwunastnicy
• choroby wątroby
• dieta wykluczająca kwaśne produkty spożywcze
• kobiety w ciąży i karmiące UWAGA! Sprzeczne źródła – niektóre zalecają ocet jabłkowy na mdłości w ciąży.
• regularne stosowanie leków w przebiegu chorób przewlekłych

Podczas stosowania doustnych środków antykoncepcyjnych należy zachować 2-godzinną przerwę między przyjęciem octu i antykoncepcji.

Źródła
- naturalnienaturalni.pl/przepis-na-ocet-jablkowy-jak-zrobic-domowym-sposobem/
- bonavita.pl/ocet-jablkowy-niezwykle-wlasciwosci-i-zastosowanie-w-lecznictwie
- ocetjablkowy.pl/przeciwwskazania/
- portal.abczdrowie.pl/pytania/czy-picie-octu-jablkowego-jest-szkodliwe-dla-zdrowia
- portal.abczdrowie.pl/pytania/skutki-uboczne-picia-octu-jablkowego
- warsztatdobregoslowa.pl/ocet-jablkowy-moczenie-stop/
- facebook.com/tombakfanclub/photos/a.845897228801587/875980689126574/
- ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1785201/ Vinegar: Medicinal Uses and Antiglycemic Effect pol. Ocet: zastosowania lecznicze i efekt antyglikemiczny
- ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5532206/ Anti-obesity and anti-inflammatory effects of synthetic acetic acid vinegar and Nipa vinegar on high-fat-diet-induced obese mice pol. Efekt odchudzający i  przeciwzapalny syntetycznego kwasu octowego i octu Nipa u otyłych myszy na diecie wysokotłuszczowej
- researchgate.net/publication/262151252_Functional_Properties_of_Vinegar
- healthline.com/nutrition/6-proven-health-benefits-of-apple-cider-vinegar
Produkty z baz żywności wykorzystane do oszacowania składu octu jabłkowego
- ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/45352721?fgcd=&manu=&format=&count=&max=25&offset=&sort=default&order=asc&qlookup=Apple+vinegar&ds=&qt=&qp=&qa=&qn=&q=&ing=
- ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/45339570?fgcd=&manu=&format=&count=&max=25&offset=&sort=default&order=asc&qlookup=Apple+vinegar&ds=&qt=&qp=&qa=&qn=&q=&ing=
- ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/45293224?fgcd=&manu=&format=&count=&max=25&offset=&sort=default&order=asc&qlookup=Apple+vinegar&ds=&qt=&qp=&qa=&qn=&q=&ing=
- ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/45362214?fgcd=&manu=&format=&count=&max=25&offset=25&sort=default&order=asc&qlookup=Apple+vinegar&ds=&qt=&qp=&qa=&qn=&q=&ing=
- ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/45061920?fgcd=&manu=&format=&count=&max=25&offset=50&sort=default&order=asc&qlookup=Apple+vinegar&ds=&qt=&qp=&qa=&qn=&q=&ing=
- ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/45348306?fgcd=&manu=&format=&count=&max=25&offset=100&sort=default&order=asc&qlookup=Apple+vinegar&ds=&qt=&qp=&qa=&qn=&q=&ing=
- ndb.nal.usda.gov/ndb/foods/show/45326399?fgcd=&manu=&format=&count=&max=25&offset=100&sort=default&order=asc&qlookup=Apple+vinegar&ds=&qt=&qp=&qa=&qn=&q=&ing=