Zgaga (refluks, odpływ żołądkowo-przełykowy, nadkwasota) to wyjątkowo uciążliwa i dość powszechna dolegliwość wywołana cofaniem się kwasów żołądkowych do przełyku. Dzieje się tak, gdy mięsień zwieracza pomiędzy przełykiem a żołądkiem jest zbyt słaby lub rozkurcza się w niewłaściwym czasie. Ostatnia aktualizacja artykułu 22.09.2015

Jednym ze składników soku żołądkowego jest kwas solny – substancja żrąca stosowana np. w przemyśle do czyszczenia metalu. Żołądek jest pokryty błoną śluzową odporną na działanie tego kwasu, ale przełyk już nie. Dlatego zgaga objawia się piekącym bólem odczuwanym w środkowej części klatki piersiowej, często promieniującym do gardła. Ból ten bywa mylony z bólem zawałowym.
Zgaga pojawia się codziennie u co czwartej kobiety w ciąży, a u połowy ciężarnych okazjonalnie.

Dolegliwości nasilające zgagę

• zaparcia
• przepuklina rozworu przełykowego przepony; zwieracz nie kurczy się efektywnie z powodu przemieszczenia się górnej części żołądka; w tym przypadku zalecane są leki zmniejszające wydzielanie soku żołądkowego, czasem konieczna jest operacja
• stres; napięcie i niepokój mogą wzmagać wytwarzanie kwasu; w takim przypadku relaks to najlepsza rada

Sprawdzone domowe sposoby na zgagę. Leczenie i zapobieganie

Dieta i wskazówki dietetyczne

Bez przejadania się. Przemieszczanie kwasu do przełyku może być spowodowane nadmiernym wypełnieniem przewodu pokarmowego. Ucisk rozepchanych jedzeniem jelit na żołądek powoduje przesuwanie się kwasów ku górze. U osób ze sporadyczną zgagą, przyczyną jest za szybkie i zbyt obfite jedzenie. Wskazane jest częstsze jedzenie mniejszych porcji.

Sok z ziemniaków. Zalecane jest picie pół szklanki soku z surowych ziemniaków 2-3 razy dziennie.

Orzechy, nasiona i pestki przynoszą natychmiastową ulgę. Wystarczy zjeść kilka migdałów podczas napadu zgagi. Pomocne jest także siemię lniane, nasiona chia, ostropest plamisty, słonecznik i pestki dyni. Jednak te najskuteczniejsze są po przerobieniu – w kubku/szklance zalać wodą tylko do poziomu zakrycia wsypanej zawartości i zblendować, następnie dolewać po odrobinie gorącej wody, chwilę odczekać aby uzyskać konsystencję kisielu. Po wypiciu zgaga ustępuje natychmiast. 2 przykładowe mieszanki:

• 4 łyżeczki siemienia lnianego, łyżka oliwy z oliwek
• 1 łyżeczka siemienia lnianego, 1 łyżeczka nasion chia, 1 łyżeczka ostropestu plamistego, garść niełuskanego, nieprażonego słonecznika, garść niełuskanych pestek dyni, łyżka oliwy z oliwek

Późna kolacja jest niewskazana. Wypełniony żołądek i pozycja leżąca to najlepsza recepta na przemieszczanie się kwasów żołądkowych do przełyku.

Nie każda rada jest dobra dlatego należy się upewnić, czy pomocna osoba wie o czym mówi.

• miętowe cukierki – powodują relaksacje dolnego zwieracza przełyku (okrężnego mięśnia), który jak wentyl zamyka połączenie przełyku z żołądkiem uniemożliwiając cofnięcie się kwasów
• mleko – zawarte w nim tłuszcze, białko i wapń stymulują wydzielanie soku żołądkowego; mleko ma miejscowe działanie łagodzące, gdy spływa wzdłuż przełyku, ale już w żołądku wzmaga wydzielanie kwasów
• inne niewskazane produkty to piwo, wino i reszta alkoholi oraz pomidory

Ostre przyprawy jak papryka, chili oraz inne wywołujące pieczenie nie są przyczyną zgagi. Wiele osób cierpiących na ową dolegliwość może spożywać ostro przyprawione dania, choć i od tej reguły zdarzają się wyjątki.

Owoce cytrusowe są takie same jak ostre przyprawy, dlatego o ich eliminacji z diety powinny decydować przede wszystkim indywidualne odczucia.

Mniej kofeiny. Napoje zawierające kofeinę – kawa, herbata, cola – mogą podrażniać śluzówkę przełyku i rozluźniać zwieracz przełyku.

Stop deserom! Czekolada jest na pierwszym miejscu zabronionych pokarmów w przypadku zgagi. Wyroby cukiernicze są szkodliwe przynajmniej z 2 powodów: ich główny składnik to tłuszcz, który wzmaga produkcje kwasów oraz kofeina podrażniająca śluzówkę.

Stop napojom gazowanym. Gaz może rozciągać żołądek, co działa na zwieracz przełyku tak samo jak przejadanie się.

Stop tłustym, smażonym potrawom, gdyż zalegając długo w żołądku zwiększają wytwarzanie kwasu. Odstawienie tłustych mięs i przetworów mlecznych na pewno ograniczy napady zgagi.

Wskazówki na co dzień

Sen z głową do góry. Przed snem należy unieść część łóżka z poduszkami o 10-15cm. Można podstawić pod nogi łóżka podpórki lub pod górną część materaca klin z twardego materiału. Dodatkowe poduszki niewiele pomogą.

Nie wolno się kłaść. Mimo bólu trzeba zachować pozycje pionową, co powinno złagodzić zgagę – woda też nigdy nie płynie do góry!

Luźny pasek u spodni a najlepiej szelki.

Dźwigając ciężar zginaj kolana, gdyż ucisk żołądka powoduje wypieranie kwasu do przełyku.

Dbanie o linię. Żołądek można porównać do tubki pasty, którą jeśli się ściśnie w połowie długości, część pasty wycieknie przez górny otwór. Nadmiar tkanki tłuszczowej wokół jelit w taki sam sposób uciska żołądek. » Odchudzanie

Dym tytoniowy nasila relaksację zwieracza i wzmaga wytwarzanie kwasu solnego, dlatego wskazane jest świeże powietrze.

Leki i leczenie zgagi / refluksu

Środek zobojętniający. Dostępne bez recepty środki, przynoszą szybką ulgę w przypadkach pieczenia, ale nie rozwiązują problemu. Najskuteczniejsze leki zobojętniające zawierają wodorotlenek magnezu (właściwości zapierające) lub wodorotlenek glinu (rozwalniające), należą do grupy leków IPP lub blokerów H2. Nie należy stosować tych specyfików dłużej niż 3 tygodnie, gdyż mają poważne skutki uboczne i mogą maskować poważne schorzenia. Właściwie to najkorzystniej w ogóle ich nie stosować – wyjaśnienie w poniższym linku.

Zakwaszenie żołądka to sposób leczenia wychodzący z odwrotnych założeń co stosowanie leków zobojętniających. Często bywa skuteczny w przypadkach przewlekłego refluksu. Działanie zwieracza przełyku jest zależne od kwasowości żołądka – im kwaśniej, tym zwieracz zaciska się mocniej i odwrotnie. Innymi słowy, zgaga może być objawem niedokwaszonego żołądka, który jest prawie bezobjawowym (albo trudnym w diagnozie) i bardzo groźnym stanem dla całego organizmu, szczególnie jeśli ma charakter przewlekły. Dlatego zakwaszenie żołądka może okazać się skuteczne, gdyż przywróci odpowiednią siłę zacisku zwieracza przełyku. Pełne wyjaśnienie mechanizmu razem z… zakazem zabójczego zobojętniania soków żołądkowych! Poniżej 3 proste sposoby zakwaszania żołądka… więcej tutaj »

• Ocet jabłkowy. 1-2 łyżki stołowe octu jabłkowego (bio, mętny) rozcieńczyć w pół szklanki wody. Przygotowany napój trzeba popijać małymi łykami w trakcie posiłku lub 15-20 minut przed jedzeniem.
• Sok z pomarańczy / cytryn lub z kapusty kiszonej. Zalecane jest wypicie szklanki jednego z tych płynów przed jedzeniem. Oczywiście soki owocowe najlepsze świeże z wyciskarki wolnoobrotowej.
• Zioła gorzkie. Przyjmuje się je w postaci kapsułek lub płynnego ekstraktu/naparu tuż przed jedzeniem np. korzeń gencjany (goryczka żółta), bylica piołun, gorzknik kanadyjski

Leki przeciwdepresyjne i uspokajające mogą nasilać zgagę. Warto skonsultować się z lekarzem w tej kwestii.

Aromaterapia. Eteryczny olejek sandałowy wspomaga łagodzenie zgagi, a doustnie mieszanka jak np. Amol.

Ziołolecznictwo. Oprócz ziół gorzkich pomocne mogą być również zioła aromatyczne jak rooibos, kocimiętka czy koper włoski. Natomiast zioła niewskazane to płucnica irlandzka i babka zwyczajna zalecane przy kłopotach trawiennych, jednak niewiele pomogą przy zgadze. Inne leki naturalne i zioła na zgagę to m.in.

• Triphala – formuła roślinna kompleksowo regulująca układ pokarmowy
• Imbir – (kłącze cięte) wchłania kwas i powoduje łagodzenie podrażnienia zakończeń nerwowych w żołądku i przełyku; najlepiej przyjmować go po jedzeniu w postaci naparu
• Lukrecja – (ekstrakt) zawiera substancje czynne wspomagające leczenie m.in. zgagi i nadkwasoty
• Olej z orzechów cedrowych – źródło witaminy E, B1, B2 i nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, omega-6 i omega-9; wspomaga leczenie m.in. nadkwasoty

Refluks. Zgaga. Porada lekarska

W przewlekłej zgadze może dojść do zmian zapalnych błony śluzowej przełyku, prowadzących do owrzodzeń i krwawień, a także do powstania zmian bliznowatych zwężających światło przełyku. W bardzo rzadkich przypadkach zapalenia przełyku dochodzi do przemiany nowotworowej.

Jeśli zgaga występuje 2-3 razy w tygodniu przez minimum 4 tygodnie z następującymi objawami należy jak najszybciej zwrócić się do lekarza:

• wymioty zabarwione krwią
• utrudnione połykanie, ból przy przełykaniu
• krótki oddech
• czarne, smołowate stolce lub zawierające krew
• ból promieniujący do szyi lub do barku
• zawroty głowy lub poczucie “lekkości”

Należy pamiętać, że zwykła zgaga na ogół nasila się po posiłkach, natomiast zgaga wrzodowa przed jedzeniem.

Pomocna publikacja

Jedyne kompendium o refluksie z wiedzą teoretyczną, praktycznymi wskazówkami dietetycznymi oraz gotowymi jadłospisami autorstwa lekarza medycyny rodzinnej i zawodowego dietetyka » Sprawdź publikację »

Tematy pokrewne
Ból brzucha »
Ból gardła »
Czkawka »
Kac »
Mdłości »
Nieświeży oddech »
Odbijanie »
Wrzody żołądka i dwunastnicy »
Wzdęcia »
Zatrucie pokarmowe »